Materiaalzone 
Fietstoerisme 
Wereldprimeur in Friesland als antwoord op bom door NAVO-top voor wielrennend Nederland
Interview De Betcity Elfstedenrace 2024 kan een kantelpunt zijn voor de toekomst van het Nederlandse wielrennen. Organisator Thijs Rondhuis trok de stoute schoenen aan en maakte de 1.1-koers begin oktober mogelijk zonder politiebegeleiding. Bijzonder, omdat dit in Nederland een vereiste is én er een bom onder komend wielerseizoen ligt door de NAVO-top. De UCI keek vanuit Zwitserland met kritische ogen mee. Maar het resultaat mag er zijn: organisatie, wedstrijdjury én renners zijn enthousiast tegenover WielerFlits.
Er viel een last van de schouders van Nathan Lootsma. Hij is voorzitter van het organiserend comité van de Betcity Elfstedenrace en in de aanloop naar de Friese koers was hij bijzonder zenuwachtig. Hij kijkt met vijf kernwoorden terug op de organisatie: “Leuk, inspannend, gaaf, dankbaar en trots”. Vooral Roelof Bosma en Rondhuis zijn in de weken in aanloop naar de eendagswedstrijd druk geweest met alle voorbereidingen. “Een koers zonder politie-inzet vraagt veel meer van het hele organisatieapparaat. Je hebt namelijk veel en veel meer mensen nodig.”
Pas twee weken op voorhand groen licht
Het in het noorden bekende Motorbegeledingsteam Assen (hierna MBT Assen, red.) leidde de Betcity Elfstedenrace in goede banen. “De politie regelt normaal hun zaken zelf, als professionals. Daar mag je iets anders van verwachten dan een goedbedoelde vrijwilliger. Maar de jongens van het MBT uit Assen zijn capabel genoeg gebleken om dit te doen. De UCI-jury was na afloop ook enthousiast en wij zijn tevreden met het rapport dat we kregen. De UCI stelde Paul Watson aan, een voorzitter met enige naam en faam. Hij deed ook een aantal keer de Olympische Spelen.”
Lootsma en Rondhuis namen wel een risico. Pas in de tweede helft van september kregen ze groen licht om op 2 oktober van en naar Leeuwarden te koersen over en langs de route van de Elfstedentocht op de schaats. “Dat was ontzettend spannend”, zegt Lootsma. “Uiteindelijk moesten negen vergunningverleners en een veiligheidsregio akkoord geven. Voor hen was dat ook nieuw, om letterlijk op papier te zetten dat je de verantwoordelijkheid neemt, zonder dat er politie actief is in koers. Dat was op het laatste moment korte nachten en gas erop, maar het is ons toch gelukt.”
Niet te onderschatten qua voorbereiding
En dat is geen sinecure, verzekert de organisatie ons. Ze waarschuwen andere organisatoren. Rondhuis – die met zijn bedrijf Courage Events ook onder meer Olympia’s Tour en de Simac Ladies Tour (WorldTour voor vrouwen) in zijn portefeuille heeft – benadrukt dat deze manier van een wedstrijd organiseren ontzettend veel tijd en energie kost, om een wedstrijd zonder politie-inzet neer te zetten. “Er zitten echt weken en maanden voorbereiding in. Je werkt met driehonderd vrijwilligers om een wedstrijd voor honderd renners te organiseren. Dat is nogal wat. We hebben een zwaar risico genomen, maar dat wel wel succesvol”, zegt hij.
Boven in restaurant De Groote Wielen was er tijdens de wedstrijd een commandopost ingericht. Hierbij zaten vertegenwoordigers van de gemeenten, de hulpdiensten, de veiligheidsregio, de jury en mensen van de organisatie. Ieder uur hadden ze een briefing met de voortgang in koers. Die verliep voor de tv-kijker vlekkeloos. Dat was ook de geruststelling bij Rondhuis achteraf, toen hij tijdens ons interview het juryrapport in handen kreeg van voorzitter Watson. Deze was dikker dan normaal, maar de Ier feliciteerde Rondhuis met een prachtige wedstrijd en dat het er goed uit zag.
Thijs Rondhuis – foto: eigen archief
Onder een vergrootglas
De koersdirecteur is op dat moment zichtbaar opgelucht. “Het was spannend, de eerste keer zonder politie. We wisten dat we onder een vergrootglas lagen. Ik had ’s morgens toch een spanning die ik heel lang niet had gevoeld. Paul Watson kwam daarna binnen en vertelde dat drie mensen op schermen in Zwitserland zouden meekijken bij de UCI. Dat maakt je er niet relaxter op. Gelukkig kreeg ik in koers ook ieder uur de verslagen van de vergaderingen in de commandopost door. Dat stemde me wel geruster. Wat dat betreft zat het koersverloop (waaiers, red.) ook mee.”
“Maar onze voorbereiding was eveneens in orde”, stipt Rondhuis aan. “We hebben het parcours bekeken en deze omgedraaid. We reden nu met de klok mee, waardoor je een schone finale kreeg met weinig obstakels en ook qua verkeersdrukte was dat beter te managen. Het MBT was goed, de 210 verkeersregelaars die we nodig hadden waren er ook allemaal. Dat vind ik persoonlijk gaaf, dat je uit elf steden ruim honderd verkeersregelaars hebt en die mensen komen allemaal op het fietsje naar hun post in Harlingen, Sneek of waar dan ook. Dat is het klassieke wielrennen. Ook een beetje symbolisch, omdat we daar de komende jaren toch weer terug naartoe gaan.”
Bijkomstig voordeel: veiligere koers
De organisator vindt dan ook dat er op 2 oktober een belangrijke stap voor de wielersport is gezet. “Niet alleen voor onszelf. Het voelde of we examen aan het afleggen waren namens het Nederlandse wielrennen. Het was ‘maak het of kraak het’. Als het lukt, betekende het dat je een groen vinkje achter zo’n project krijgt van veiligheidsregio’s en de politie. Overheden dachten heel lang dat een koers organiseren zonder politiebegeleiding niet mogelijk was. De Politie Noord-Nederland heeft het lef gehad om samen met ons te werken aan een model waarin dit wél kan. De samenwerking met hen, de provincie Friesland, Leeuwarden en alle gemeenten was erg goed.”
Een beeld uit de koers in oktober – foto: Cor Vos
“Ik ben er dan ook van overtuigd dat je dit – in goed overleg met de overheden – ook in alle andere provincies voor elkaar kan krijgen, met uitzondering van Noord- en Zuid-Holland vanwege de verkeersdruk”, stelt Rondhuis. “Daar zijn wel spelregels aan verbonden. Je moet bereid zijn goed naar je parcours te kijken: hoe situeer je een stad in je parcours en waar finish je? Hoe ga je door dorpen en steden heen? Je krijgt dan een koers met heel weinig verkeersobstakels, want die zitten juist in dorpskernen en stadscentra. De bijvangst is dat het parcoursen veiliger maakt.”
Kruispunt Nederlandse wielersport
Rondhuis vindt dat organisatoren van andere wedstrijden in de spiegel moeten kijken. “We staan op een kruispunt. Willen we de meest ideale koers organiseren? Dus dwars door steden heen met als doelstelling zo veel mogelijk publiek trekken? Of zijn we nu op het kantelpunt beland dat we de wielersport overeind willen houden? Dat we het mogelijk willen blijven maken? Als we in een paar regio’s de nieuwe situatie onder controle krijgen en meer MBTs in Nederland op kwalitatief niveau krijgen, kunnen we tien tot vijftien van dit soort koersen organiseren over een jaar of drie.”
De organisator denkt zelfs dat verdwenen koersen dan kunnen terugkeren. “Alleen als we het stap voor stap doen. De neuzen moeten wel dezelfde kant op staan. In de wielersport zijn we niet heel goed in loslaten en zaken anders doen. Maar in Friesland hebben we laten zien dat het kan. Als we met elkaar twee stappen terug zetten, dan kunnen we wielersport mogelijk maken, zorgen dat we weer wedstrijden van A naar B krijgen. Zonder politie is dit in heel veel regio’s gewoon mogelijk. Ik kan zo een lijstje maken van tien klassiekers waarvan ik denk: ‘dat kan prima!’”.
Gaat de Ster van Zwolle straks ook over een ander parcours? – foto: Cor Vos
Enorme opsteker richting 2025
“Denk aan organisaties die al lang bestaan: Ster van Zwolle, Ronde van Overijssel, Omloop der Kempen. Zij hebben allen een grote vrijwilligersschare. In Brabant zit heel veel wielerhistorie. Een Omloop der Kempen krijgt ook 100 tot 120 vrijwilligers bij elkaar. Als die allemaal twee posten pakken met een beheersbaar motorteam, dan heb je hem al geregeld. Dat kan in Nederland. Het belangrijkste wat we meenemen uit Friesland is dat er geen burgemeester, politiecommandant of provincie kan zeggen: ‘het kan niet’. Want het kan wél. Nu moeten we de volgende stap zetten.”
De Betcity Elfstedenrace is in retroperspectief met andere woorden een enorme opsteker geweest. Op dat moment was achter de schermen al duidelijk dat de NAVO-top zou zorgen voor forse inkrimping van politiebegeleiding bij wielerwedstrijden komend jaar. In de maand juni zou dat sowieso niet mogelijk zijn. De KNWU had daarover de organisator van het NK al vroeg ingelicht. Niet geheel toevallig is dat ook Rondhuis. Wat dat betreft is de Friese eendagskoers een mooie pilot geweest voor een NK zonder politiebegeleiding, met bijval alle Nederlandse koersen.
Hoe kijken renners terug op de Betcity Elfstedenrace
UCI, wedstrijdjury en organisatie kijken dus tevreden terug op de Betcity Elfstedenrace zonder de inzet van politie. Het kan. Maar WielerFlits vroeg zich ook af hoe verschillende renners van meerdere niveaus de wedstrijd in oktober hebben ervaren. Hun bevindingen lees je hieronder.
Mick van Dijke, Visma | Lease a Bike
“Er was weinig op aan te merken. Ik heb mezelf onderweg geen moment onveilig gevoeld. Mooi als het op deze manier mogelijk is om door te gaan met wedstrijden rijden in Nederland. Misschien dat het qua ambiance voor het publiek iets anders is. Het voelde misschien wel iets minder ‘officieel’ dan normaal, alsof het een soort trainingskoers was. Anderzijds: het was echt bizar, zo hard werd er gereden. Qua vermogen reed ik het hoogste gemiddelde van het seizoen.”
Fabio Jakobsen, Team dsm-firmenich PostNL
“Er zijn zeker wat verbeterpuntjes, maar de koers kan op deze manier zeker plaatsvinden. Het was natuurlijk ook direct enorm uitdagend met meerdere groepen, spoorweg overgangen en één hele grote omloop.”
Jan Maas, Jayco-AlUla
“Ik vond het goed georganiseerd. Ik hoorde pas achteraf dat er geen politiebegeleiding was. Ik heb daar niets van gemerkt, dat zegt volgens mij genoeg. Ik vind ook dat we dit soort initiatieven moeten ondersteunen, anders blijven er geen koersen in Nederland meer over.”
Jakobsen voor de start van de Elfstedenrace in gesprek met Martin van Steen van Cyclingservice – foto: Cor Vos
Rick Ottema, Diftar Cycling en afkomstig uit Leeuwarden
“Het ging er hetzelfde aan toe als iedere andere wedstrijd. Ik denk dat ik één keer een auto op de weg heb gezien. Dat valt onder de categorie ‘kan gebeuren’. Ik heb me voor de rest heel veilig gevoeld. Veel meer kan ik er niet over zeggen, omdat het top geregeld was. Een groot compliment hoe ze dat hebben aangepakt en het bewijs dat politiebegeleiding niet per se nodig is.”
Oscar Riesebeek, Alpecin-Deceuninck
“In het algemeen was het goed georganiseerd. Uiteraard zijn er altijd kleine dingetjes die ze kunnen verbeteren, maar die zijn er in iedere andere wedstrijd ook. De organisatie heeft het in mijn optiek professioneel aangepakt.”
Coen Vermeltfoort, VolkerWessels
“Ook ik vond het top georganiseerd. Ik heb weinig tot niets gemerkt van het ontbreken van politiebegeleiding. Een of twee keer kwam een auto ons tegemoet rijden, maar die werd netjes aan de kant gedirigeerd. Mijn complimenten aan de organisatie.”
Reacties zijn gesloten.