Materiaalzone 
Fietstoerisme 
Cross, kunstlicht, Koeiemart en kermis: Nacht van Woerden is knus spektakel in het donker
Veldrijden onder kunstlicht, zo vaak gebeurt het niet in de wintermaanden. De enige Nederlandse cross die in de avonduren verreden wordt, is al sinds jaar en dag de Nacht van Woerden. Het is wachten tot de cross in het midden van het land omgedoopt wordt tot de GP Lars van der Haar. Waarom? WielerFlits neemt je mee in de historie van de Nacht van Woerden.
Woerden staat elk jaar in de herfstvakantie twee dagen in het middelpunt van de belangstelling van het wielrennen. De Utrechtse stad heeft de Koeiemart, maar ook een grote kermis en in aanloop naar dat evenement is de veldrit de Nacht van Woerden bij duisternis al jarenlang een symbool. De woorden knus, uniek en charme vielen toen WielerFlits in 2018 op reportage ging bij de Nacht van Woerden. In 2022 was het feest extra groot, omdat Woerden toen 650 jaar stadsrechten vierde.
foto: Cor Vos
Al meer dan twintig jaar strijkt een deel van het veldritcircus er neer. In 1996 werd al gecrost in Woerden, maar de edities die Adrie van der Poel (1996), Richard Groenendaal (1998, toen het NK verreden werd) en Maarten Nijland (1999) wonnen, maakten officieel geen onderdeel uit van de Nacht van Woerden. Die wedstrijd werd pas in 2000 voor het eerst georganiseerd bij de mannen.
Nieuw was dat het zou gaan om een avondcross bij kunstlicht, en dat midden in het centrum van Woerden. Op de erelijst vinden we grote namen terug, in de eerste jaren wonnen onder meer Erwin Vervecken, Bart Wellens, Sven Nys en Richard Groenendaal. In de eerste 22 jaar won slechts een keer won een niet-Belg of niet-Nederlander in Woerden: de Duitser Marcel Meisen was in 2013 de beste.
Tussen 2014 en 2022 was het oranje boven, met een zege van Thijs van Amerongen en daarna liefst zeven (!) zeges van Lars van der Haar op rij. De crosser uit Woudenberg, dat ook gelegen is in de provincie Utrecht, bleek seizoen na seizoen onverslaanbaar in zijn thuisregio. Vooral omdat het – gratis toegankelijke – parcours op en rondom de Torenwal en Hoge Wal, met erg veel bochten en korte hellinkjes, Van der Haar op het lijf geschreven is.
Daphny van den Brand bij haar zege in 2011 – foto: Cor Vos
De vrouwen reden in 2004 voor het eerst de Nacht van Woerden, met Daphny van den Brand als winnares. Ook in 2007, 2010 en 2011 was zij de beste. Daarna volgden nog Nederlandse overwinningen voor Sanne van Paassen (2012), Marianne Vos (2013), Lucinda Brand (2016), weer Vos (2018) en Maud Kaptheijns (2019). Ellen Van Loy, Pavla Havlikova, Helen Wyman en Blanka Vas zorgden door de jaren heen voor buitenlandse zeges.
In 2020 en 2021 ontbrak de avondcross op de kalender van de UCI, omdat door de coronacrisis, de coronaregels en de financiële risico’s de organisatie onmogelijk maakten. In 2022 keerde de wedstrijd terug op de kalender met – verrassend – Lars van der Haar en Blanka Kata Vas als winnaars.
Ondanks de afwezigheid van twee jaar door de coronacrisis, is de organisatie van de Nacht van Woerden in die periode wel gegroeid. Uiteraard tot tevredenheid van Marien Groenendijk, die in 2020 de voorzittershamer overnam van Arjan van der Horst. “We hebben gemerkt dat veel sponsoren erbij zijn gekomen. Dat is tegen de trend in, maar wel leuk om mee te maken”, vertelde hij aan WielerFlits. Die trend zette zich door richting 2023.
De plaatsing van de cross, op een dinsdagavond in de herfstvakantie, is relatief ongewoon in het veldrijden, maar zorgt wel jaarlijks voor een sterk deelnemersveld. “We horen vaak dat renners en ploegen denken van: dat is zo aan het begin van de week, dat het goed te combineren is met wedstrijden in het weekend”, aldus Groenendijk.
Een andere eeuwige discussie in Woerden is of het nodig is om aan te sluiten bij een regelmatigheidsklassement zoals de Superprestige of de X2O Badkamers Trofee. Doordat de organisatie al jarenlang financieel stevig in haar schoenen staat, is dat geen noodzakelijkheid. “We zijn blij dat we nu ons eigen beleid kunnen voeren en vinden die zelfstandigheid prettig”, klinkt het al jaren bij de organisatie.
Organisator Marien Groenendijk, in de rode jas – foto: WielerFlits
Relatief nieuws is de versnelde ontwikkeling om van de Nacht van Woerden een duurzaam evenement te maken en om de cross ook op tv te brengen. Na enkele jaren met een zelf opgebouwde livestream is er de hoop om vanaf 2025 op televisie te zien te zijn. Daarvoor moeten de stream en de organisatie zich nog wel bewijzen, voor regionale omroep RTV Utrecht daarmee instemt. Welke andere partijen volgen dan nog meer?
Daarnaast houdt de Nacht van Woerden haar banden met wielrenners en -renster uit de regio strak, zo zijn Ellen van Dijk en Floortje Mackaij altijd betrokken – mits zij niet met voor verplichtingen in het buitenland zitten. Ook is langs het parcours een wielermonument ter ere van Arie van Vliet te vinden. Van Vliet was een in Woerden geboren baanwielrenner, die in 1936 goud won op de 1 kilometer tijdrit tijdens de Olympische Spelen van Berlijn. Ook werd hij enkele jaren later wereldkampioen sprint. Van Vliet overleed in 2001 op 85-jarige leeftijd.
Laatste winnaars Kiremko Nacht Van Woerden
Laatste winnaars Kiremko Nacht Van Woerden
In het seizoen 2024-2025 staat de Nacht van Woerden op het programma op dinsdag 22 oktober.
En het lusje langs de kermis waar mensen in de 'VIP' tent je met een pilsje in de hand aanmoedigen, de drukke plekken waar je regelmatig iemand onderuit ziet glijden bij het avondlicht, een geweldige sfeer en daarmee (voor mij tenminste) het mooiste crossavondje van het jaar.
De Nacht van Woerden is ook al jaren een traditie, een van ver voor het veldrijden in het centrum. De avond voor de Koeiemart zijn café's en (verwarmde) terrassen open en zijn er diverse optredens in de binnenstad. Het is voor vele mensen uit de regio en vaste feestavond. En gedurende deze week is er inderdaad ook een kermis, maar dat is maar een klein onderdeel van de koeiemart.