De iconische haarspeldbochten en ongekende schoonheid van de Torri di Fraele
foto: Cor Vos

De iconische haarspeldbochten en ongekende schoonheid van de Torri di Fraele

De ene klim staat bekend om de vele hoogtemeters, de ander om de eindeloze afstand en weer de ander om zijn vertoon. De beklimming naar de Torri di Fraele valt in die laatste categorie en behoort zelfs tot de mooiste beklimmingen in de Italiaanse Alpen.

Vanuit skioord Bormio kan je verschillende kanten op de Italiaanse Alpen in. Bekend zijn de beklimmingen naar de Stelvio, de Gavia of richting skidorp Livigno. Eén ding hebben ze in gemeen: het zijn stuk voor stuk lange, lastige beklimmingen. Maar, het zijn niet louter Alpenreuzen die je in het noordelijkste puntje van Lombardije treft.

Met een ‘schamele’ 616 hoogtemeters is de Torri di Fraele misschien een vreemde eend in de bijt, maar wat betreft schoonheid doet de klim niet onder voor zijn streekgenoten. Een serie prachtige haarspeldbochten, twee stuwmeren op de top en indrukwekkende vergezichten maken het tot een fenomenale beklimming.

De meren van Cancano
De top ligt nabij de Laghi di Cancano, een tweetal stuwmeren, die werden gevormd door de rivier de Adda. In 1933 werd de bouw van een eerste dam voltooid, de Cancano I-dam. Toen de capaciteit van dit stuwmeer te klein bleek te zijn, werd verder stroomopwaarts een tweede dam, de San Giacomo-dam, gebouwd. Tegenwoordig worden de bassins nog altijd gebruikt om de waterkrachtcentrale van Premadio aan te drijven.

De bekende haarspeldbochten en de noordelijke contreien van de Valtellina – foto: Ties Wijntjes

Hoewel de top nabij de meren ligt, is de beklimming vooral bekend vanwege een snelle opeenvolging haarspeldbochten in een open omgeving. Niet alleen levert dit mooie plaatjes op, het biedt je ook een prachtig uitzicht op de Valtellina; het noordelijkste dal van Italië, waar Bormio in ligt.

In 2011 werd de beklimming voor het eerst opgenomen in wedstrijdverband, tijdens de Giro d’Italia Donne. Diezelfde wedstrijd kende er in 2019 weer een etappefinish. Wie die dag won kunt u raden: Annemiek van Vleuten. Maar, het grote publiek maakte kennis met de Torri di Fraele in 2020. Etappe 18 van die bewuste Giro d’Italia zal menig Nederlands wielerfan nog op het geheugen gegrift staan.

Nadat João Almeida op de beklimming van de Stelvio plafonneert, ligt Wilco Kelderman op pole position om de roze trui te bemachtigen. Tot ook de Amersfoorter zichzelf tegenkomt en de dan overgebleven koplopers Rohan Dennis, Tao Geoghegan Hart en ploeggenoot Jai Hindley moet laten gaan. Wat volgde was een tijdrit naar de streep, waarmee hij net genoeg voorsprong behield op zijn concurrentie om de roze trui aan te mogen trekken aan het einde van de rit. De eindzege glipte die dag echter uit zijn handen.

Zeventien haarspeldbochten
De beklimming naar de Torri di Fraele is eigenlijk vanuit meerdere kanten te starten, al is de meest oostelijke aanrijroute vanuit Turri Piano de mooiste. In dit kleine dorpje sla je een kleine weg in, waar de beklimming al met bordjes staat aangegeven. De weg loopt hier geleidelijk aan omhoog door een bos. Nagenoeg parallel aan het dal kruip je omhoog, richting de zeventien haarspeldbochten waar de beklimming bekend om staat.

Haarspeldbochten vind je overal, maar niet vaak levert het dergelijke schoonheid op. Enkel de Lacets de Montvernier is eigenlijk vergelijkbaar. Misschien is de Italiaanse variant zelfs nog wel mooier, gezien het indrukwekkende uitzicht dat je hier hebt. De weg voert door een redelijk open landschap, waardoor je goed uitzicht hebt op een majestueuze vallei met in de verte verschillende pieken tot ruim boven de 3.000 meter.

Het is aangenaam toeven. De beklimming loopt hier steady omhoog aan een procent of zeven, dus je krijgt ook de kans om goed om je heen te kijken. Na de haarspeldbochten vlakt de beklimming wat af, maar wordt de pracht er niet minder op. De weg voert je door twee korte, uit de berg geslagen tunnels, waarna je twee oude forten bereikt waar de beklimming zijn naam aan ontleent.

Een van de tunnels kort voor de top – foto: Cor Vos

De twee forten leveren een mooi beeld op. Gelegen op een kleine heuvel langs de weg, is het net alsof ze nog altijd de wacht houden over de beklimming, al zijn ze in werkelijkheid verlaten. Nog veel indrukwekkender is het uitzicht op de vele haarspeldbochten die je zojuist hebt beklommen. Hier kan je overigens gerust doorfietsen voor een scherpe tijd. Aangezien de klim doodloopt kom je er namelijk hoe dan ook weer terug.

Fraaie finish
Na de vesting daalt de weg even en passeer je Lago Scale. Dit is nog niet een van de stuwmeren waar de weg eindigt. Na enkele laatste hoogtemeters en een flauwe bocht naar links openbaren de massieve stuwmeren zich opeens en bereik je de top. Het asfalt maakt ruimte voor een onverhard pad, al is het stevige gravel redelijk te berijden met een racefiets.

Kilometers ver reikt het zicht over de kristalheldere meren, die worden omringd door een typisch Alpentafereel. Als je een klein stukje afdaalt kan je over de eerst aangelegde stuwdam fietsen van waar je de stuwmeren aan de ene kant en de Valle di Fraele aan de andere kant kan bewonderen.

foto: pacj

De klim naar de Torri di Fraele en de Laghi di Cancano is geen alpenreus, zoals veel nabijgelegen beklimmingen dat wel zijn. Toch past de beklimming, als we het hebben over de omgeving en uitzichten waarmee je wordt beloond, naadloos in een rijtje met veel bekendere bergpassen als de Stelvio en Gavia.

De uitzonderlijk mooie haarspeldbochten en de bijzondere bergscène op de top zouden namelijk evengoed een schilderij van een grootmeester kunnen zijn. Precies dat maakt deze klim uniek en een absoluut genot om op te bezoeken.

3 Reacties
6 mei 2022 20:12
Leuk om te doen als toetje na de Stelvio, Gavia en/of Mortirolo. Niet echt een spectaculaire klim
8 mei 2022 11:04
In 2012 kwam ik hier de dames opleidingsploeg van Rabo tegen. Ze waren bezig met klim- en daaltraining. Inderdaad een hele mooie klim.
9 mei 2022 07:38
Heerlijke klim als toetje na een van de reuzen in de omgeving

Om te reageren moet je ingelogd zijn.