Youri IJnsen

• zaterdag 25 mei 2024 om 18:01

Interview Na maandenlang heen en weer gesteggel kwam er vorige week toch een doorbraak in de politieke formatieonderhandelingen. Inmiddels is er een regeerakkoord op hoofdlijnen, dat nog aan verdere uitwerking onderhevig is. Toch luiden topsportbestuurders de noodklok, want het concept-regeerakkoord zet (top)sport volledig onder druk. Directeur-bestuurder van de KNWU Maurice Leeser uit zijn zorgen bij WielerFlits.

Donderdag zat de directeur-bestuurder van de KNWU nog om tafel met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Daarin sprak hij zijn onrust uit over de toekomstige financiering van de georganiseerde sport in het algemeen en de wielersport in het bijzonder. Die zorgen waren gebaseerd op mogelijk minder subsidies voor de maatschappelijke meerwaarde van de wielersport en bewegen, naast minder afdrachten van de Nederlandse Loterij. Bij WielerFlits wijdt hij verder uit over zijn zorgen.

Wat zijn volgens u de grootste uitdagingen van het concept-regeerakkoord?
“Dat vind ik nog lastig om aan te geven, omdat het een regeerakkoord op hoofdlijnen is. Dat moet men nog verder uitwerken. Ik heb begrepen dat er over vijf weken hopelijk een ministerploeg is. Dan zal men – zo neem ik aan – een nieuwe minister Volksgezondheid, Welzijn en Sport (hierna VWS, red.) aanstellen. Of zoals nu, een minister Langdurige Zorg en Sport. De vraag is straks waar sport komt onder te vallen en wie er leiding aan gaat geven. Verder moeten we wachten tot de derde week van september, tot Prinsjesdag. Dan presenteert men de begroting voor 2025. 

Voor die tijd zullen we met elkaar vanuit de sportbonden en NOC*NSF hard moeten werken om de maatregelen zoals ze nu gesteld zijn, van tafel af te krijgen. NOC*NSF noemt het een kaalslag, maar ik noem het misschien wel een bloedbad als het gaat om de consequenties voor de sport. Een miljard minder subsidies voor gezonde leefstijl (met als onderdeel sport) én een stevige verhoging van de kansspelbelasting, met als gevolg minder afdrachten voor de sport.

Nederlandse Loterij is hoofdsponsor van de KNWU – foto: Cor Vos

Als je kijkt naar het bestedingsplan vanuit het kansspelbeleid, dan is dat op dit moment 52 miljoen euro voor alle sportbonden, waarvan ook een redelijk bedrag naar de KNWU gaat. Als dat hele bedrag plots daalt naar 39 miljoen euro (een daling van 25%), dan zijn dat natuurlijk wel heel grote bedragen.

Als de financiering vanuit het Ministerie van VWS naar topsportprogramma’s omlaag gaat… Ik hoef denk ik ook niet uit te leggen dat de kosten de afgelopen jaren eveneens ongelooflijk zijn gestegen, denk aan reis- en verblijfkosten, loonkosten, verzekeringskosten, huur van accommodaties.

Als je ziet dat enerzijds de kosten flink stijgen – en de komende jaren waarschijnlijk nog verder zullen stijgen – en anderzijds krijg je én minder afdrachten vanuit de Nederlandse Loterij – waarvan de KNWU ook een deel krijgt – én je krijgt minder andere overheidssubsidies vanuit VWS, dat zal ook gevolgen hebben voor de KNWU, maar ook voor gemeenten en provincies. Dat heeft desastreuze gevolgen voor de Nederlandse sport in de volle breedte. En dus ook voor de Nederlandse topsport, en daarmee ook voor onze nationale selecties.”

De wielersport is voor jonge sporters een dure sport. En het blijkt al zo lastig om iedereen zo lang mogelijk op die fiets te houden. Nu de breedtesport mogelijk ook de dupe is van de nieuwe kabinetsplannen, is de vijver met talent dan straks nóg kleiner en krijg je een vicieuze cirkel?
“Ja, zeker. Dat is natuurlijk al één, dat er dan minder talenten zijn. En als er dan talenten zijn, dat we ze minder kunnen begeleiden. Dat is een deel van de programma’s waarvan we misschien straks moeten overwegen of ze nog wel op financiering kunnen rekenen. Als je een topsportprogramma financiert of je wilt er iets mee bereiken, dan moet je daarin ook investeren. Halfwerk kan niet in topsport. Of je doet het goed, of je doet het niet.

Wat wij ook belangrijk vinden, zijn de wielerevenementen. Die zijn er ook om onze Nederlandse (talentvolle) wielersporters de kans te geven om wedstrijden te rijden en te winnen, te oefenen en te excelleren. Maar die evenementen zijn ook belangrijk voor andere vraagstukken.

De Posbank – foto: Joris Knapen

Denk aan duurzaamheid en natuurherstel tijdens het komende NK wegwielrennen op de Posbank, maar ook het bevorderen van de gezondheid door mensen te stimuleren meer de (gewone) fiets te gebruiken. En ook als het gaat om het verbeteren van de bereikbaarheid in Nederland, daar spelen wielerevenementen een belangrijke rol in.

Tevens denk ik dat de wielersport grote impact heeft op Nederland als het gaat om sociaal-maatschappelijke vraagstukken. Mensen gezond en vitaal houden. Als je dan gaat rommelen aan de sport of aan het wielrennen, dan zal dat ook gevolgen hebben op andere gebieden. Je haalt daar dan echt het fundament onder vandaan.

Daar maken we ons echt zorgen over. Als je nu al kijkt naar de motorische en fietsvaardigheden van de kinderen, dat stemt niet hoopvol. Als je daar ook nog activiteiten van gaat weghalen van een talent die wil uitgroeien tot topsporter of een kind dat graag wil fietsen of een andere sport wil doen, dan maakt dat het allemaal lastiger. Ik vind dat onacceptabel.”

Advocaat van de duivel: de kansspelbelasting gaat omhoog, met forse gevolgen voor NOC*NSF en dus ook de KNWU. Maar is het niet heel dubbel, omdat hier een ander groot maatschappelijk probleem mee wordt aangepakt?
“Ik snap heel goed wat je bedoelt. Kansspelen zijn van alle tijden, het is wettelijke geregeld en in Nederland is het zo geregeld dat de Nederlandse Loterij een staatsbedrijf is, waarbij de Nederlandse staat aandeelhouder is. Een significant deel van deze afdracht gaat richting goede doelen en de top- en breedtesport. Sterker, de jaarlijkse afdracht vormt de helft van de begroting van de Nederlandse sport.

Kan er door het kabinet een streep door de volgende generatie na Mathieu van der Poel? – foto: Cor Vos

Door de verhoging van de kansspelbelasting wordt de afdracht minder en acht ik de kans aanwezig dat illegale praktijken van online kansspelaanbieders vanuit het buitenland zal toenemen. En deze kansspelaanbieders bieden minder tot geen bescherming. Ik constateer echter dat de Nederlandse Loterij juist wel veel mitigerende maatregelen neemt en er alles aan doet om op een verantwoorde en veilige manier kansspelen aan te bieden. Het is aan de politiek om hier goed over na te denken. 

Dit is nu al decennia zo in Nederland geregeld. En daarnaast denk ik dat het goed is om te blijven kijken naar andere structurele vormen van de financiering van de Nederlandse georganiseerde sport. Maar het is goed dat jij daar vraagtekens bij zet. Vergeet alsjeblieft nogmaals niet dat de Nederlandse sport nu eenmaal heel erg afhankelijk is van de afdrachten van de Nederlandse Loterij.

De Nederlandse sport betekent dus ook de kinderen die willen gaan zwemmen, voetballen, tennissen, hockeyen, fietsen, noem maar op, die zijn daar allemaal afhankelijk van. Maar ook onze topsporters die Nederland trots maken, de trainers en de coaches die de jeugd begeleiden en worden opgeleid door de sportbonden. Nogmaals, ik snap de discussie over de gevaren van kansspelen, maar ik zie ook wat voor goede zaken er met de opbrengst gebeuren en waarmee veel maatschappelijke impact wordt gecreëerd.”

De kabinetsplannen zoals ze er nu voorliggen op hoofdlijnen, in hoeverre is dat een ramp voor het wielrennen?
“Nou ja, ik noemde het eerder al een bloedbad, ook voor onzetopsportprogramma’s. Net zoals het een ramp is voor fietsstimulering en ook voor talentontwikkeling. Zeker. Bij de KNWU jagen we dat toch aan. De kabinetsplannen in hoofdlijnen van deze nieuwe coalitie gaan ons echt heel hard raken, want dat betekent misschien wel 30-40% minder inkomsten op onze begroting. Ik roep de politiek dan ook op om deze voorstellen van tafel te halen.”