Komende zaterdag gaat met de Giro d’Italia de eerste grote ronde van het wielerseizoen 2010 van start. Voor Nederland is de 93ste editie van de Italiaanse ronde extra speciaal, aangezien er dit jaar gestart wordt in Amsterdam, en de karavaan ook de twee daaropvolgende dagen door ons land trekt. Vervolgens gaat de koers verder door het Italiaanse landschap, met een sfeer eromheen die je alleen in Italië vindt. WielerFlits blikt uitgebreid vooruit op het Italiaanse wielerevenement, dat de harten van de wielervolgers sneller doet kloppen. Vandaag deel I van de voorbeschouwing: de historie.

Ontstaan
Net als onder meer de Tour de France en de Ronde van Vlaanderen is ook de Giro d’Italië opgericht door een nieuwsblad, in dit geval Gazzetta dello Sport. Deze Italiaanse sportkrant maakte in 1908 bekend een wielerronde te gaan organiseren, als antwoord op een autorace dwars door Italië, die dat jaar door de grote concurrent Il Corriere della Sera werd georganiseerd. Op 13 mei 1909 was het dan zover: in Milaan werd de eerste editie van de Giro d’Italia op gang geschoten. Deze bestond uit acht ritten, wat resulteerde in een totale lengte van 2448 kilometer. De etappes waren dus gemiddeld 306 kilometer lang!

Uiteindelijk was het de Italiaan Luigi Ganna die zich de eerste winnaar van de Giro mocht noemen. In de daaropvolgende jaren bleef het evenement voornamelijk een Italiaans onderonsje. Tot aan de tweede wereldoorlog (en ook de vier jaar daarna) prijkten er zelf alleen maar Italiaanse namen op de erelijst, met Alfredo Binda als dé grote vedette. De Lombardijn won de Giro vijf maal (’25, ’27, ’28, ’29 en ’33), en was bovendien goed voor maarliefst 41 etappezeges. Alleen spurtbom Mario Cippolini, die in 2005 een punt achter zijn carrière zette, deed dat beter: hij heeft 42 Giro-ritten op zijn erelijst staan. De eerste buitenlandse Giro-winnaar was de Zwitser Hugo Koblet in 1950, maar ook in de jaren daarna waren het vooral Italianen die er met de hoofdprijs vandoor gingen. Pas eind jaren ’60 begon de erelijst er veel internationaler uit te zien.

Vanaf de eerste editie in 1909 tot de editie van 1960 lag zowel de start als de finish van de Giro d’Italia zo goed als elk jaar in Milaan, waar het hoofdkantoor van de Gazzetta dello Sport gevestigd is. Na 1960 werd besloten elk jaar op een andere locatie te starten, en ook werd er steed meer afgeweken van de traditie om in Milaan te finishen. Dat laatste werd in 1990 echter weer opgepakt, tot dat de organisatie vorig jaar besloot om af te sluiten in Rome. Ook dit jaar is Milaan niet de finishplaats van de Giro. Op 30 mei staat namelijk een afsluitende tijdrit in Verona op het programma.

Fausto Coppi
De 93ste editie van de Giro d’Italia is niet alleen speciaal voor de Nederlanders, maar ook voor de Italianen zelf. Dit jaar is het namelijk vijftig jaar geleden dat de Italiaanse wielergrootheid Fausto Coppi op veel te jonge leeftijd stierf. Coppi wordt nog altijd gezien als één van de grootste wielrenners aller tijden, en het was vooral de Giro d’Italia waar hij geschiedenis schreef. Vlak na de Tweede Wereldoorlog was de Giro namelijk het toneel van de hoog oplopende tweestrijd tussen de twee ‘campionissimo’s’ Gino Bartali en Fausto Coppi. De beide Italianen legden elkaar het vuur aan de schenen, wat zorgde voor mooie plaatjes en verhalen. Uiteindelijk was het ‘de stoute’ Coppi die de streng katholieke Bartali aftroefde wat het aantal eindzege’s betrof: 5 tegen 3. Dit jaar staat de vijfde etappe van de Giro in het teken van Coppi. Deze rit start in Novara en finisht in Novi Ligure, waar Coppi het laatste deel van zijn leven doorbracht en waar ook het Coppi-museum gevestigd is.

Fausto Coppi en de Giro

Erelijst
De Giro d’Italia is achter de Tour de France wellicht het meest prestigieuze wielerevenement ter wereld, en op de erelijst zijn dan ook een hoop wielergrootheden terug te vinden. Naast de eerder genoemde Alfredo Bina (’25, ’27, ’28, ’29 en ’33), Gino Bartali (’36, ’37 en ’46) en Fausto Coppi (’40, ’47, ’49, ’52 en ’53) wonnen ook wereldberoemde wielrenners als Jacques Anquetil (’60 en ’64), Felice Gimondi (’67, ’69 en ’76), Eddy Merckx (’68, ’70, ’72, ’73 en ’74), Bernard Hinault (’80, ’82 en ’85), Francesco Moser (’84) en Miguel Indurain (’92 en ’93). Hieronder vindt u de volledige erelijst van de Giro d’Italia.

Erelijst

Nederlanders en Belgen in de Giro
Hoewel de Belgische wielrenners al jarenlang niet meer meespelen als het gaat om klassementsrenners, heeft er al zeven maal een Belg de Giro gewonnen. Vijf van die zeges staan op naam van Eddy Merckx, de andere twee op de minder bekende namen van Michel Pollentier (1977) en Johan de Muynck (1978). Merckx won ook nog eens 24 etappes in de Italiaanse ronde, twee meer dan zijn landgenoot Roger de Vlaeminck.

De Nederlanders doen het beduidend minder. Slechts éénentwintig maal won een Nederlander een rit in de Giro, waarvan Jeroen Blijlevens in 1999 de laatste was. Nog nooit kon de Giro een Nederlander als eindwinnaar huldigen. Erik Breukink was in 1988 echter wel een keer dicht bij eindwinst. Die editie is vooral bekend om de door Breukink gewonnen etappe over de alom gevreesde Gavia-pas, die toen onder zeer barre omstandigheden overwonnen moest worden.

De etappe over de Gavia in 1988

Giro d’Italia 2009
De Giro d’Italia van 2009 stond in het teken van zijn honderdste verjaardag. Gestart werd er met een korte ploegentijdrit op één van de eilanden die het gebied rond Venetië rijk is. Het was de Amerikaanse ploeg Columbia die er hier met de eerste bloemen vandoor ging. Hun goudhaantje Mark Cavendish kon het in de eerste twee massasprint echter niet afmaken, en werd tot tweemaal toe op waarde geklopt door de ervaren Italiaan Alessandro Petacchi. Later in de ronde zou Cavendish echter terugslaan, en in de laatste week huiswaarst keren met drie ritzeges op zak. Ook de jonge Noor Edvald Boasson Hagen en de Wit-Rus Kanstantsin Sivtsov bezorgden, beide met een late uitval, hun Amerikaanse werkgever een ritzege. Ook Rabobank (2x Menchov), Cervélo (2x Sastre, 1x Gerrans, 1x Konovalovas), LPR-Farnese Vini (2x Petacchi, 2x Di Luca) en Serrament PVC Diquigiovanni (2x Scarponi, 1x Bertagnolli) waren zeer succesvol wat betreft ritzeges.

Wat het klassement betrof, waren er twee renners die er bovenuit staken: Danilo Di Luca en Denis Menchov. De Italiaan van LPR gaf in de eerste bergritten blijk van een uitstekend vormpeil, wat resulteerde in twee ritzeges én de roze trui. Menchov deelde in bergrit nummer twee echter al een mentale tik uit door Di Luca nota bene in diens specialiteit, een sprint bergop, een hak te zetten. In de maarliefst 60 kilomter lange tijdrit maakte de Rus van Rabobank het stijlvol af, en nam het roze kleinood over van Di Luca, weliswaar met klein verschil. In de bergritten die daarop volgde, klampte Menchov zich vast in het wiel van Di Luca. De Spaanse berggeit Carlos Sastre profiteerde hiervan en pakte twee overwinningen in de bergen, terwijl de momenteel in opspraak gekomen Franco Pellizotti als eerste bovenkwam op Blockhaus. Menchov gunde Di Luca geen meter, en dus moest de beslissing vallen in de afsluitende tijdrit rond het Colluseum in Rome.

Het werd een bloedstollende apotheose, waarin Di Luca als een raket van start ging maar uiteindelijk een tijd neerzette die voor Menchov zonder al te veel moeite haalbaar moest zijn. De Rus kwam echter in de laatste honderden meters ten val op de spekgladde keien en zette zo de harten van de Nederlandse en Russische wielervolgers even stil. Dankzij een razendsnelle actie van mecanicien Vincent Hendriks kon hij echter meteen weer verder, waardoor hij zijn eindzege in de jubileumeditie van de Giro veiligstelde. Di Luca en Pellizotti mochten met hem mee het podium op. Eerstgenoemde mocht later ook nog terugkomen om de paarse puntentrui in ontvangst te nemen, maar aan het eind van het seizoen bleek dat hij uit de verkeerde pot gesnoept had. Het groene bergtricot kwam op naam van Stefano Garzelli, terwijl de Belg Kevin Seeldraeyers het jongerenklassement won.

Highlights Giro d’Italia 2009

De val van Denis Menchov

Ritwinnaars Giro d’Italia 2009
Rit 1: Team HTC-Columbia
Rit 2: Alessandro Petacchi
Rit 3: Alessandro Petacchi
Rit 4: Danilo Di Luca
Rit 5: Denis Menchov
Rit 6: Michele Scarponi
Rit 7: Edvald Boasson Hagen
Rit 8: Kanstantsin Sivtsov
Rit 9: Mark Cavendish
Rit 10: Danilo Di Luca
Rit 11: Mark Cavendish
Rit 12: Denis Menchov
Rit 13: Mark Cavendish
Rit 14: Simon Gerrans
Rit 15: Leonardo Bertagnolli
Rit 16: Carlos Sastre
Rit 17: Franco Pellizotii
Rit 18: Michele Scarponi
Rit 19: Carlos Sastre
Rit 20: Philippe Gilbert
Rit 21: Ignatas Konovalovas

Eindklassement Giro d’Italia 2009
1 Denis Menchov (Rabobank) in 86:03:11
2 Danilo di Luca (LPR) 00:41
3 Francesco Pellizotti (Liquigas) 01:59
4 Carlos Sastre (Cervélo) 03:46
5 Ivan Basso (Liquigas) 03:59
6 Levi Leipheimer (Astana)n05:28
7 Stefano Garzelli (Acqua e Sapone) 08:43
8 Michael Rogers (Columbia) 10:01
9 Tadej Valjavec (Ag2r) 11:13
10 Marzio Bruseghin (Lampre) 11:28

28 Laurens ten Dam (Rabobank) 55:07

Volledige uitslag
Uitgebreide nabeschouwing

Feiten en cijfers
Eerste editie:: 1909
Aantal edities: 92
Eerste winnaar: Luigi Ganna
Recentste winnaar: Denis Menchov

Meeste eindzeges:
1.Alfredo Binda, Fausto Coppi, Eddy Merckx (allen 5)
2.Giovanni Brunero, Gino Bartali, Fiorenzo Magni, Bernard Hinault, Felice Gimondi (allen 3)

Meeste eindzeges per land:
1.Italië (65)
2.België (7)
3.Frankrijk (6)

Meeste ritzeges:
1.Mario Cippolini (42)
2.Alfredo Binda (41)
3.Learco Guerra (31)