Vier dagen na door Richard Carapaz gewonnen wegkoers staat de individuele tijdrit voor mannen op het programma van de Olympische Spelen van Tokio. Wat kunnen de renners op woensdag 28 juli verwachten en wie zijn de favorieten voor goud? WielerFlits blikt vooruit!

Historie

Anders dan de wegkoers heeft de individuele tijdrit nog geen rijke geschiedenis op de Olympische Spelen. Het nummer kwam op het programma van de Spelen van Atlanta (1996) in de plaats van de ploegentijdrit over honderd kilometer op de weg, die sinds 1960 steevast deel uitmaakte van de Spelen. Het was een grote wens van het plaatselijke organisatiecomité om de 100 kilometer te schappen en het IOC gaf daar gehoor aan. Het nummer was commercieel niet interessant, zou geen rechtstreeks competitie-element bieden en op tv niet goed in beeld te brengen zijn, was de redenering.

Indurain op de Spelen van Atlanta (1996) – foto: Cor Vos

Favorieten te over in de eerste olympische tijdrit op 3 augustus 1996. Onder meer Miguel Indurain had zijn zinnen gezet op het nummer, al had hij liever voor de zesde maal de Tour gewonnen. Ook Chris Boardman, Abraham Olano, Bjarne Riis en Tony Rominger werden op voorhand bij de grote favorieten gerekend. Jan Ullrich, een van de smaakmakers in de Tour dat jaar, ontbrak tussen de 41 renners die zich hadden ingeschreven. Erik Dekker en Erik Breukink waren de Nederlanders in de tijdrit, Johan Bruyneel was de enige Belg. Indurain liet zich weer van zijn allerbeste kant zien en pakte het goud, vóór Olano en Boardman.

Vier jaar later gaf Viatcheslav Ekimov favorieten als Jan Ullrich en Lance Armstrong het nakijken in Sydney. Het was zijn tweede olympische titel, want in 1988 maakte hij als amateur deel uit van het gouden kwartet van de Sovjet-Unie op de ploegenachtervolging op de baan. In 2004 moest Slava Ekimov aanvankelijk genoegen nemen met het zilver in Athene, maar nadat Tyler Hamilton werd gediskwalificeerd vanwege een positieve dopingtest kreeg de Russische hardrijder in 2012 alsnog de gouden medaille toegewezen van het IOC. Het zilver schoof door naar Bobby Julich, het brons was voor Michael Rogers.

2008 was het jaar van de Spelen van Peking. Fabian Cancellara had op dat moment al twee maal de wereldtitel gewonnen op de tijdrit en was de grote favoriet. De Zwitser maakte zijn status waar en pakte het goud met een 33 seconden voorsprong op Gustav Larsson. Het gat naar de nummer drie, Levi Leipheimer, was meer dan een minuut. Groot-Brittannië werd door iedereen als favoriet getipt voor de wegwedstrijd op Spelen van Londen (2012), maar de koers draaide voor de Britten uit op een desillusie. Vier dagen later was de wraak zoet met dubbel succes in de tijdrit, met goud voor Bradley Wiggins en brons voor Chris Froome. Zilver ging naar de Duitser Tony Martin.

De Nederlanders en Belgen konden zich in zowel Atlanta, Sydney, Athene, Peking als Londen niet mengen in de strijd om de medailles op de tijdrit. Viervoudig Nederlands kampioen Stef Clement liet in Beijing de eerste top 10-klassering voor de oranjeploeg optekenen met een negende plaats. Tom Dumoulin zorgde pas op de Spelen van Rio voor de eerste Nederlandse medaille. Daarover later meer. Marc Wauters is nog altijd verantwoordelijk voor de beste Belgische uitslag in de strijd tegen het uurwerk, maar de kans is groot dat zijn twaalfde plek uit 2004 op de komende Spelen door Wout van Aert en Remco Evenepoel wordt verbeterd.

Laatste winnaars olympische tijdrit
2016: Fabian Cancellara (Rio de Janeiro)
2012: Bradley Wiggins (Londen)
2008: Fabian Cancellara (Peking)
2004: Viatcheslav Ekimov* (Athene)
2000: Viatcheslav Ekimov (Sydney)
1996: Miguel Indurain (Atlanta)
* na diskwalificatie van Tyler Hamilton

Vorige editie

Woensdag 10 augustus 2016 moest het gebeuren voor Tom Dumoulin: olympisch goud winnen op de individuele tijdrit. Vrijwel het hele seizoen was de Nederlander in de ritten tegen de klok bij de beste twee geëindigd. Alleen in de tweede Giro-tijdrit moest hij met een zitvlakblessure genoegen nemen met de vijftiende plaats. In de Tour verdeelde Dumoulin samen met Chris Froome de buit: de eerste tijdrit naar Le Caverne de Pont d’Arc werd gewonnen door de Nederlander, de Brit won vervolgens de tweede in Megève. Maar dan was er de polsbreuk in de voorlaatste bergetappe van de Tour en rezen de twijfels.

Cancellara was te sterk voor de rest – foto: Cor Vos

Op papier was het parcours in Rio ideaal voor Dumoulin, maar zou zijn pols standhouden? Geen mens die het wist. De bookmakers maakten daarom maar van Froome de topfavoriet. Achter de Nederlander en de Brit hadden nog vier tot zeven renners een realistische kans op de medailles, denk aan Rohan Dennis, Fabian Cancellara, de kampioen van 2008, Vasil Kiryienka, Tony Martin, Primož Roglič, Ion Izagirre en Jonathan Castroviejo. Of kon iemand als Taylor Phinney verrassen? De wedstrijd werd afgewerkt op de plaatselijke Grumari-ronde met twee beklimmingen, die twee maal moest worden afgelegd – goed voor 54,6 kilometer.

Ondanks zijn polsbreuk twee weken eerder, en zijn gebrekkige voorbereiding, zette Dumoulin een mooie prestatie neer met zilver. Cancellara was in de tijdrit te sterk voor de rest en was 47 seconden sneller dan de Nederlander. De Zwitser, die in zijn carrière vier keer wereldkampioen tijdrijden werd en drie maal zowel de Ronde van Vlaanderen als Parijs-Roubaix won, wilde in zijn laatste seizoen als wielrenner nog een keer de beste van de wereld zijn en had van de olympische strijd tegen de klok zijn laatste grote doel gemaakt. “Dit is een perfecte manier om mijn carrière af te sluiten”, aldus Spartacus.

Bij Dumoulin was de ontgoocheling groot. “Ik ben teleurgesteld, ik had het gevoel niet. Iedereen zegt dat ik trots moet zijn, dat zal wel. Nu overheerst de teleurstelling, ik wil gewoon winnen”, vertelde de Nederlander na afloop. “Vanwaar ik kwam is ongelooflijk. Ik heb stressvolle weken achter de rug. Daar ben ik wel trots op. 47 seconden had ik niet sneller kunnen rijden. Ik begon wat rustiger omdat ik last van mijn pols had, maar het is een heel dubbel gevoel.”

Cancellara sloot zijn carrière in stijl af – foto: Cor Vos

Uitslag olympische tijdrit 2016, Rio de Janeiro
Fabian Cancellara in 1u12m15s
Tom Dumoulin op 47s
Chris Froome op 1m02s
4.  Jonathan Castroviejo op 1m06s
5.  Rohan Dennis op 1m10s
Wedstrijdverslag

Parcours

De olympische tijdrit van Tokio wordt verreden op en rondom het racecircuit de Fuji Speedway, waar de renners van het startpodium rollen en ook de eindtijden worden opgenomen. De lengte van de omloop is 22,1 kilometer en moet bij de mannen twee keer worden afgelegd, goed voor een totaal van 44,2 kilometer. Op de twee ronden moet in totaal 846 meter hoogteverschil worden overwonnen.

Vanaf het lange rechte stuk van de Fuji International Speedway, waar Lewis Hamilton en Fernando Alonso in 2007 en 2008 een Formule 1-Grand Prix wonnen, gaat het wegdek direct naar beneden. Na 2,7 kilometer wordt het circuit verlaten en gaat het op en neer naar de prefecturale weg 151 van Shizuoka. Over 5,4 kilometer loopt de route over vrijwel rechte wegen 221 meter omhoog, goed voor een gemiddelde stijging van 4%.

Het venijn van de klim zit hem in de staart, als de renners de ‘151’ afdraaien en een smal, bochtig weggetje inslaan. Het rondje is 10,3 kilometer onderweg als de top wordt bereikt. Daarna wordt, via de Fuji Oyama Golf Club, over een tweebaansweg terug afgedaald naar de Fuji Speedway, die na 15,5 kilometer weer wordt opgereden. Omdat het circuit op een plateau ligt, wordt wederom geklommen, op een klimmetje van twee kilometer aan 4,5%.

Via de pitstraat wordt de 4,563 kilometer lange racebaan, die zestien bochten telt, vervolgens volledig afgelegd. Na 22,1 kilometer zit het rondje onderaan de Mount Fuji erop. De tijdrit wordt afgewerkt in drie startgolven. De renners starten elke anderhalve minuut.

Start: 07.00 uur / 14.00 uur (eerste renner)
Finish: tussen 10.16 en 10.19 uur / tussen 17.16 en 17.19 uur uur (laatste renner)
Afstand: 44,2 kilometer

• Starttijden tijdrit mannen

Favorieten

In het heuvelachtige parcours van de olympische tijdrit zitten 846 hoogtemeters, maar op de route ligt geen grote beklimming zoals bijvoorbeeld in de tijdrit van de Ronde van Zwitserland. Het golvende karakter maakt het wel een zware krachtproef, vooral in combinatie met het Japanse klimaat. Een punch voor de heuvels, een goede fietsbeheersing voor de afdalingen en een grote motor voor de rechte stukken komen hier goed van pas.

Wout van Aert – foto: Cor Vos

Net als voor de wegkoers heeft Wout van Aert voor de tijdrit opnieuw een streepje voor op de rest. Aan een sterk voorjaar plakte de Belgische alleskunner pasgeleden een indrukwekkende Tour de France vast met zeges in zowel de bergrit met de dubbele passage van de Mont Ventoux, de tijdrit naar Saint-Émilion als de traditionele slotetappe op de Champs-Élysées. Dat hij zijn hoogvorm uit Frankrijk in Japan weet door trekken, bewees hij zaterdag wel in de wegwedstrijd waar hij na een sterke koers zilver pakte.

Met Remco Evenepoel heeft België nog een medaillekandidaat. Na zijn val vorig jaar in de Ronde van Lombardije stond hij lang aan de kant. Terugkeren deed hij met de Giro d’Italia, waar hij in de eerste week met de besten meedeed maar uiteindelijk na een val vroegtijdig de ronde verliet. Sindsdien bereidde REv zich voor op de Spelen. In de wegkoers schoot hij met nog vijftig kilometer te gaan een pijl af, maar toen hij op de Mikuni Pass voelde dat het te rap ging, liet hij het lopen. “En heb ik de knop omgedraaid naar woensdag.”

Tweevoudig wereldkampioen tijdrijden Rohan Dennis sloeg zaterdag de wegkoers over om zich zo optimaal mogelijk op deze wedstrijd voor te bereiden. De Australiër koestert grote ambities voor de tijdrit van Tokio en kan als geen ander op het juiste moment pieken. Denk alleen al aan het WK van 2019 dat hij won nadat hij twee maanden eerder onder vage omstandigheden uit de Tour was verdwenen. Tevens kan Dennis revanche nemen voor de Spelen van Rio, waar hij door technisch malheur en een fietswissel pas vijfde werd op de tijdrit.

Wereldkampioen Filippo Ganna – foto: Cor Vos

Dennis’ ploeggenoot bij INEOS Grenadiers Filippo Ganna is de regerende wereldkampioen op de tijdritdiscipline. De Italiaan wist zijn regenboogtrui al verschillende keren glans te geven. Zo was hij in zowel de uitgestelde Giro van 2020 als de Giro van 2021 onverslaanbaar in het werk tegen de klok. Maar de tempobeul is veelzijdiger dan dat. Zo werd hij ook al vier maal wereldkampioen op de baan en bewees hij in de Giro en de Ster van Bessèges dat hij ook een ontsnapping naar een succesvol einde kan brengen. Weet hij op het heuvelachtige parcours goud te pakken?

Ook de andere Italiaan op de olympische tijdrit, Alberto Bettiol, is een kanshebber voor een medaille. De winnaar van de Ronde van Vlaanderen 2019 komt uit voor de tijdrijdersfabriek van EF Education-Nippo en weet in zowel de vlakke als de wat lastigere tijdritten zijn plaats bij de beste tien geregeld te vinden. In de wegwedstrijd maakte Bettiol een zeer frisse indruk en ging hij lang met de besten mee, tot krampen roet in het eten gooiden. Dat hij geweldig weet te pieken, liet hij dit jaar in de Giro d’Italia nog zien.

Namens de Verenigde Staten is Brandon McNulty een man om op te letten. In de wegkoers liet hij zich al zien door met een kleine dertig kilometer te gaan samen met Richard Carapaz aan te vallen. Het duo bleef samen, totdat de Ecuadoraan op zes kilometer van de finish alleen vandoor ging en het goud binnensleepte. Voor de Amerikaanse renner was de zesde plaats weggelegd, maar hij had wel zijn visitekaartje afgegeven. De juniorenwereldkampioen van 2016 was dit seizoen nog knap tweede in de lastige openingstijdrit van de Ronde van het Baskenland.

Remco Evenepoel – foto: Cor Vos

Moeten we de tijdrijderskwaliteiten van Primož Roglič nog uitgebreid toelichten? De Sloveen werd in 2017 al vice-wereldkampioen op deze discipline en won in zowel de Giro als de Vuelta verschillende ritten tegen de klok. De Tour de France verliet hij dit jaar vroegtijdig na een val en daarom is het nog even gissen naar zijn kansen voor de olympische tijdrit in Tokio. Normaal gezien ligt het onregelmatige parcours hem wel en zijn er zeker medaillekansen voor de kopman van Jumbo-Visma. Landgenoot Tadej Pogačar rijdt de tijdrit niet.

Schrijf ook Kasper Asgreen maar op voor de olympische tijdrit. De Deense hardrijder kende een knallend voorjaar met zeges in de E3 Saxo Bank Classic en de Ronde van Vlaanderen. Daarna kroonde hij zich voor het derde jaar op rij tot nationaal kampioen tijdrijden, terwijl in Denemarken behoorlijk wat tempobeulen rondrijden. Asgreen verscheen vervolgens in de Tour de France aan de start. In de tijdrit op de voorlaatste dag zat hij een tijdje in de hotseat en moest hij alleen Wout van Aert voor zich dulden in de uitslag.

Zijn ploegmaat bij Deceuninck-Quick-Step Rémi Cavagna verdedigt de Franse eer op de tijdrit. De afgelopen jaren zette de tempobeul enorme stappen. Zo won hij de lastige Ardèche Classic en etappes in de Vuelta en de Ronde van Romandië. In het tijdrijden hoort hij langzamerhand tot de wereldtop en in de heuvelachtige omgeving van de Fuji Speedway vindt hij een parcours dat hem op het lijf is geschreven. Hopelijk voor Cavagna blijft de pech waarmee hij in het Frans kampioenschap tijdrijden kampte, hem deze keer bespaard.

Tom Dumoulin – foto: Cor Vos

Vijf jaar geleden was de ontgoocheling groot bij Tom Dumoulin toen hij ‘slechts’ zilver overhield aan de olympische tijdrit. Nu krijgt hij de kans om revanche te nemen. De Nederlander nam dit seizoen een break om over zijn eigen toekomst na te denken, maar maakte in het voorjaar bekend dat hij terugkeerde in het peloton en van de strijd tegen de klok in Tokio een doel had gemaakt. In de klimtijdrit van de Ronde van Zwitserland en op het Nederlands kampioenschap liet hij zien dat hij de stiel niet is verleerd. Dumoulin: “Bij een superdag kan ik heel ver komen.”

Ook de Europese kampioen, Stefan Küng, mag in het lijstje kanshebbers niet ontbreken, al is het parcours vanwege de hoogtemeters de Zwitser niet helemaal op het lijf geschreven. Toch mogen we hem nooit afschrijven, want in de lastige klimtijdrit van de Ronde van Zwitserland reed hij toch ook ‘gewoon’ naar de tiende plaats. Küng zal extra gemotiveerd aan de start verschijnen, omdat hij de Spelen van Rio vijf jaar geleden vanwege een blessure moest missen. Zelf kondigde hij al aan hoge ambities te hebben voor de rit tegen het uurwerk.

De lijst kanshebbers voor de medaille is lang, want er staan enorm veel goede tijdrijders aan de start op de Fuji Speedway. Denk bijvoorbeeld aan Maximilian Schachmann, tiende in de wegrit, die over de kwaliteiten beschikt om op dit glooiende parcours een goede tijd neer te zetten. Of aan Geraint Thomas, al is het afwachten hoe de Brit hersteld is van zijn val in de wegwedstrijd. Of aan tweedejaars prof Tobias Foss, de nummer drie van de openingstijdrit in de Giro. Of aan João Almeida, die goed was in allebei de tijdritten van de Giro.

Europees kampioen Stefan Küng – foto: Cor Vos

En dan hebben we het nog niet gehad over Michał Kwiatkowski. De veelzijdige Pool is al vaak van grote waarde gebleken voor zijn ploeg INEOS Grenadiers, maar als hij voor eigen kans mag rijden behoort hij tot de allerbeste renners van de wereld. Zaterdag in de olympische wegwedstrijd was hij mee met de beteren en kwam hij uiteindelijk als elfde over de streep. Voor Rigoberto Urán, de nummer acht in de wegkoers, is het parcours mogelijk niet bergachtig genoeg voor een plak. Tot slot willen we de namen van Alexey Lutsenko, Aleksandr Vlasov en Gino Mäder nog aanstippen.

Favorieten volgens WielerFlits
**** Wout van Aert
*** Rohan Dennis, Filippo Ganna
** Remco Evenepoel, Brandon McNulty, Primož Roglič
* Kasper Asgreen, Rémi Cavagna, Tom Dumoulin, Stefan Küng

Deelnemerslijst (IOC)

Starttijden (WielerFlits)

Weer en TV

In Fuji is het woensdagmiddag ongeveer 29 graden. Het is er dan bewolkt met kans op neerslag, en de luchtvochtigheid is bijna 80% waardoor het kan aanvoelen als 34 graden. Een matige wind waait uit het zuiden, aan windkracht 3.

De individuele tijdrit voor mannen wordt live uitgezonden door de NOS (NPO1), Sporza (Eén) en Eurosport 1. Dat doen de zenders al dan niet afgewisseld met andere sporten die tussen 07.00 en 10.45 uur worden afgewerkt. Ook via de online kanalen van genoemde uitzendgemachtigden is de koers te volgen vanaf 07.00 uur. Voor de precieze tijden, houd ons tv-overzicht in de gaten. Ook verzorgt WielerFlits een liveblog.