Materiaalzone 
Fietstoerisme 
Milaan-Turijn is de oudste wielerklassieker ter wereld en kent vele gezichten
Op de erelijst van Milaan-Turijn schitteren niet alleen de nodige grote namen van de wielersport, ook het verschil in type winnaars is opvallend. De oudste wielerklassieker ter wereld kent namelijk een historie met veel parcourswisselingen en switchte regelmatig tussen voorjaars- en najaarklassieker. WielerFlits duikt in de historie van de wedstrijd.
De allereerste editie van de oudste wielerklassieker werd verreden in 1876. Ondanks dat er slechts twee handjes vol Italiaanse wielrenners meededen – waaronder winnaar Paolo Magretti – stonden er tussen startplaats Milaan en finishplaats Turijn duizenden toeschouwers langs het parcours. Een succesvolle eerste editie dus.
Toch duurde het maar liefst 17 jaar (!) voordat de eendagskoers opnieuw georganiseerd zou worden. Zo’n rustperiode voordat een nieuwe editie verreden werd, was in het begin van de historie van de wedstrijd overigens geen uitzondering. Regelmatig waren er namelijk jaren waarin er niet gekoerst werd tussen de twee grote steden in het noorden van Italië.
Milaan-Turijn werd niet altijd in het voorjaar verreden – foto: Cor Vos
Dat is de reden waarom de eeuwenoude klassieker in 2025 slechts 106 edities telt. Ter vergelijking is Luik-Bastenaken al vijf keer vaker georganiseerd. En telt die andere Noord-Italiaanse voorjaarsklassieker – Milaan-San Remo – tien edities meer. We spreken dus over de koers die het langste bestaat en niet over de wedstrijd die het vaakst verreden is.
De renner met de meeste edities op zijn erelijst is de Italiaan Costante Girardengo. Hij won de wedstrijd tussen 1914 en 1923 maar liefst vijf keer. Al zullen zijn twee eindoverwinningen en dertig (!) ritzeges in de Giro d’Italia de hoogtepunten uit zijn carrière zijn.
Voorjaarsklassieker?
Hoewel Milaan-Turijn in dit artikel al meerdere keren een voorjaarsklassieker is genoemd, wil de plaats van de wedstrijd op de wielerkalender nog wel eens verschillen. De eerste edities – al is het de vraag in hoeverre je toen al kon spreken over een wielerkalender – werden wat later in het voorjaar of zelfs in de zomermaanden verreden.
Vanaf de 22e editie in 1933 werd de wedstrijd lange tijd steevast in begin maart verreden. Het was voor veel snelle mannen de ideale voorbereiding voor Milaan-San Remo. Tot op het moment dat Roger De Vlaeminck voor de tweede maal wist te zegevieren in ’74. Vanaf toen verschoof de wedstrijd namelijk voor langere tijd naar een later moment in het jaar. Eerst kreeg de koers een plek op de kalender in september, later werd de koers jarenlang in oktober georganiseerd. Tot in 2022, sindsdien is wedstrijd met recht weer een voorjaarsklassieker te noemen.
Primoz Roglic en Adam Yates op de Superga tijdens Milaan-Turijn in 2021 – foto: Cor Vos
Wisselend parcours, wisselende winnaars
Naast het feit dat de koers vaak is veranderd van moment op de kalender, houdt de parcoursbouwer niet van kopieer-en-plak-werk. Dat bewijst het verschil in type renners op de erelijst wel. Zo won Primoz Roglic de editie van 2021, kon Mark Cavendish de koers op zijn palmares bijschrijven in 2022 en was Alberto Bettiol de beste in 2024.
In de editie waarin Roglic wist te winnen, gold de beklimming van de mythische Superga als absolute scherprechter in de finale. Dat was zeker niet de eerste keer, veel eerdere edities van Milaan-Turijn waren namelijk ook al op het lijf van de klimmers geschreven. Zo ook in 1995, maar toen speelde de Colli di Superga geen fijne rol. Deze 81e editie werd overschaduwd door een ernstige valpartij van Marco Pantani. De latere winnaar van alle drie de grote rondes kwam in de afdaling van de Superga in aanraking met een auto die door een fout op het parcours terecht was gekomen.
En dan hebben we het nog niet eens over de zwartste bladzijde gehad uit de geschiedenis van de heuvel ten oosten van Turijn: de vliegramp in 1949. Een vliegtuig vloog vanwege dichte mist tegen de omheining van de Basiliek bovenop de berg. Bij deze crash kwam de bijna voltallige selectie van Torino FC om het leven. Het elftal werd door de vele landstitels in de jaren ervoor als ‘onsterfelijk’ beschreven.
Arvid de Kleijn is de enige Nederlander op de erelijst – foto: Cor Vos
Maar zoals gezegd houdt de parcoursbouwer van afwisseling. Na de zege van Roglic verkaste de wedstrijd wederom naar het voorjaar en werd er (tijdelijk) afscheid genomen van de Superga in de finale. De sprinters zouden weer kansen gaan krijgen, zo won Arvid de Kleijn in 2023 in de straten van Orbassano, een grensgemeente van Turijn. Een jaar later zou de wedstrijd zich dan weer als een heuvelklassieker kenmerken. In 2025 zou de terugkeer van de Superga in het parcours onderdeel van gesprek zijn.
Nederlanders en Belgen
Met het benoemen van de zege van De Kleijn zijn we aanbeland bij het succes voor de Lage Landen. Viermaal wist er een Belg met de handen in de lucht over de streep te komen. Dat waren Georges Pintens (1971), Roger De Vlaeminck (1972 & 1974) en Rik Van Linden (1977).
Al het succes van hun bovenburen in Milaan-Turijn is al benoemd, De Kleijn was in 2023 namelijk de eerste winnaar voor Nederland. Hij versloeg de Colombiaan Fernando Gaviria en landgenoot Casper van Uden. De Kleijn, Van Uden en Rini Wagtmans (derde in 1971) zijn de enige Nederlanders op het podium in de historie van de oudste wielerklassieker.
My 2 cents: kleur bekennen. Het is een Po-koers dus maak het decor ook Po, niet te lastig met een parcours dat je zo veel mogelijk aanstuurt op een aankomst die op MSR lijkt (2 nare heuveltjes in finale) koersdatum altijd de woensdag vóór MSR.
Daarbij aangetekend dat de 8 deelnemers van start gingen op een vélocipède, met zo’n groot voorwiel en veel kleiner achterwiel. Aandrijving door middel van een ketting kwam pas 10 jaar later in zwang, en begonnen de rijwielen enigszins te lijken zoals we ze nu kennen.
“Vanaf de 22e editie in 1933 werd de wedstrijd lange tijd steevast in begin maart verreden.”
In 1933 was het de 21e editie en werd op 9 april verreden. Het was in 1937 dat deze koers naar begin maart werd verplaatst.