Ilnur Zakarin heeft de eerste grote bergrit van de Giro d’Italia op zijn naam gezet. Op de loodzware slotklim naar Ceresole Reale schudde hij Bauke Mollema en uiteindelijk ook Mikel Nieve af, met wie hij de hele dag in de aanval reed. Jan Polanc behield de roze leiderstrui.

Bijltjesdag, daarop zou het toch wel uitdraaien in de dertiende etappe, de eerste rit met aankomst bergop. Vanuit startplaats Pinerolo liep de route noordwaarts, waarna de Colle del Lys na amper 55 kilometer koers de eerste test vormde. Tachtig kilometer verderop wachtte de veeleisende Pian del Lupo, die voor het eerst was opgenomen in het parcours. Tot slot was het 44 kilometer lang klimmen naar Ceresole Reale, naar het meer Lago Serrù, waarbij de aankomstlijn was getrokken.

Drie renners verschenen niet meer aan de start: James Know, Roger Kluge en Giacomo Nizzolo waren de volgende afvallers, maar de verwachting was dat de lastige rit van vandaag nog meer slachtoffers zou eisen. Onder bewolkte weersomstandigheden, maar aan 19 °C werd kort voor het middaguur het startsein gegeven. De leiderstrui rustte sinds gisteren op de schouders van Jan Polanc, die de koppositie overnam van ploegmaat Valerio Conti.

Mollema en Zakarin in de vroege vlucht
In de heuvelachtige aanloop naar de Colle del Lys regende het aanvallen: veel renners wilden graag meezijn in de lange ontsnapping. Pas op deze eerste klim werd de kopgroep gevormd: een omvangrijke groep scheidde zich af van het peloton en vooraan was Bauke Mollema de best geklasseerde renner. De Nederlander van Trek-Segafredo stond na twaalf etappes zesde op 6:02 van leider Polanc. Met Ilnur Zakarin had ook Katusha-Alpecin haar kopman van voren.

Antwan Tolhoek maakte deel uit van de vroege vlucht – foto: Cor Vos

Ook de andere ploegen met klassementsambities zaten niet stil: Movistar (met Amador, Rojas en Carretero), Astana (Cataldo, Zeits en Izagirre) en Bahrain Merida (Pozzovivo en Nibali) hadden elk meerdere pionnen van voren. Jumbo-Visma was eveneens van voren vertegenwoordigd met Antwan Tolhoek. Tevens lagen er veel punten voor de bergtrui voor het oprapen: uit de top-5 van het bergklassement zaten Gianluca Brambilla, Giulio Ciccone en Fausto Masnada mee.

Ciccone rondde als eerste de top, waar de kopgroep zo’n drie minuten voorsprong had op het peloton. Met Mollema op twee minuten van Primož Roglič was er Jumbo-Visma veel aan gelegen om de vluchters niet te veel ruimte te geven. De Nederlandse formatie zette zich dan ook op kop in de achtervolging. In de afzink van de eerste klim viel Tao Geoghegan Hart letterlijk weg uit de kopgroep: de renner van Team Ineos smakte tegen het asfalt en moest opgeven.

Peloton spat uiteen op de klim naar Pian del Lupo
Halfkoers was de voorsprong van de kopgroep al teruggebracht tot amper twee minuten en met 1:45 begonnen de vluchters even later aan Pian del Lupo (9,4 km aan 8,7%), de tweede klim. Ciccone en Brambilla sprokkelden vandaag niet alleen punten voor de bergtrui; ook konden zij vooraan hun kopman Mollema goed van dienst zijn. Zij bepaalden dan ook het tempo vooraan. In het peloton kleurde het geel van Jumbo-Visma nog altijd de voorposten.

Bauke Mollema reed vrijwel de hele dag vooraan – foto: Cor Vos

Op het steile gedeelte van de klim naar Pian del Lupo zette Pello Bilbao zich op kop van het peloton, waardoor de groep uiteenspatte. Onder anderen roze trui Polanc en ook Bob Jungels gingen overboord. Vanuit de kopgroep had Cataldo zich intussen laten terugzakken, waardoor hij ploegmaat Bilbao en kopman Miguel Ángel López nog van dienst kon zijn. Door het strakke tempo van Astana was de voorsprong van de kopgroep op de top nog slechts een minuut.

Wat restte waren de smalle en lastige afdaling van de Pian del Lupo en de 44 kilometer lange klim naar de finish in Ceresole Reale. Het peloton was intussen uitgedund tot elf renners: Mikel Landa, Richard Carapaz, Miguel Ángel López, Pello Bilbao, Vincenzo Nibali, Rafał Majka, Hugh Carthy, Simon Yates, Lucas Hamilton, Pavel Sivakov en Primož Roglič. De Sloveense troef van Jumbo-Visma had met Antwan Tolhoek nog altijd een pionnetje van voren.

Veel verwachtingen voor de slotklim
In het dal sloot de omvangrijke groep renners (met daarbij rozetruidrager Jan Polanc) die achterop was geraakt weer aan bij de favorieten: onder impuls van Jungels hadden zij in de afzink hun achterstand goedgemaakt. Ook de vluchters met daarbij nog altijd Mollema, Zakarin en Tolhoek waren niet ver meer. In het dal bedroeg het tijdsverschil nog slechts 0:30. Dat beloofde wat voor de slotklim, waar op papier vuurwerk werd verwacht.

Jan Polanc had voldoende marge om de roze trui te behouden – foto: Cor Vos

Na het samentroepen van de achtervolgers groeide de marge van de vroege vluchters weer ietwat. De favorieten spaarden duidelijk hun kruit op voor de laatste klim. Bij het opdraaien van de laatste 25 kilometer viel dan de kopgroep uiteen: Fausto Masnada viel aan en kreeg Ion Izagirre, Giulio Ciccone, Hector Carretero en ook Joe Dombrowski met zich mee. Daarmee verdween de Nederlandse tandem Mollema-Tolhoek van het front.

Mollema en ook Zakarin lieten zich echter niet zomaar uit het veld slaan en bleven achtervolgen. Hun inspanningen werden beloond, want op zeventien kilometer van de meet konden zij opnieuw aansluiten. In het peloton zette Nibali intussen zijn ploegmaat Damiano Caruso aan het werk. Het verschil tussen de kopgroep en de groep met favorieten was namelijk weer opgelopen tot meer dan twee minuten en met Mollema reed er nog altijd een belangrijke klassementsman vooruit.

Landa valt aan bij de favorieten
Mikel Landa was de eerste die een speldenprik uitdeelde in de groep favorieten. De Spanjaard keek om en zag dat Roglič en ook Yates in moeilijkheden verkeerden. Daarop versnelde hij nog eens. Slalommend baande hij zich een weg omhoog door de haarspeldbochten van de klim naar Ceresole Reale. Even later sloot hij aan bij ploegmaat Carretero, die zich had laten terugzakken uit de kopgroep. Met Amador waaide er nog een teamgenoot terug.

Primož Roglič kon rekenen op de hulp van zijn ploegmaats – foto: Cor Vos

Daarachter kon Roglič zijn plekje opnieuw innemen bij de favorieten, maar Yates moest terrein prijsgeven. Ook Miguel Ángel López was aangewezen op achtervolgen: de Colombiaan van Astana kampte op tien kilometer van de meet met materiaalpech en moest van de fiets. Deze fietswissel kostte hem flink wat tijd en daardoor werd hij teruggeslagen tot bij…Simon Yates en ook rozetruidrager Jan Polanc, die koppositie wel leek te kunnen behouden.

Intussen deden Mollema, Ciccone, Zakarin en daarbij ook Mikel Nieve goede zaken in de strijd om de ritwinst. Dit viertal had intussen ruim anderhalve minuut voorsprong bij elkaar gefietst op de eerste achtervolgers. Ciccone, Zakarin en Nieve wonnen al eens een etappe in de Giro d’Italia, voor Mollema zou het zijn eerste ritzege zijn. Ze waren er echter nog niet, want in de laatste acht kilometer ging het nog eens stevig omhoog aan 8,9%.

Nibali en Roglič weigeren voor elkaar te werken
Landa rookte zijn ploegmaats volledig op om op zeven kilometer van de meet in zijn eentje verder te gaan. Hij had ondertussen twintig tellen te pakken op het groepje favorieten. Van onderuit de beugel breidde de Spanjaard met het rugnummer 1 zijn voorsprong gestaag uit. Vooraan reed Zakarin weg bij Mollema en Nieve bij het ingaan van de laatste vijf kilometer – Ciccone moest al eerder lossen.

Terwijl er volop strijd was om de ritzege en Landa goede zaken leek te doen voor het klassement, versnelde Nibali daarachter. Alleen Majka, Carapaz, Roglič en Sivakov hadden daarop een antwoord. Majka en Carapaz en even later ook Sivakov reden dan weg bij Roglič en Nibali, die weigerden voor elkaar te werken. Daardoor kon Landa behoorlijk uitlopen: op drie kilometer van de streep had hij al ruim een minuut te pakken.

Vooraan kon Nieve opnieuw aansluiten bij Zakarin. Tussen de sneeuwmuren van Ceresole Reale mochten zij uitmaken wie de ritzege zou pakken. Op minder dan twee kilometer moest de Spanjaard terrein prijsgeven op de Rus, die in 2015 al eens een etappe won in de Giro. Nieve kon nooit meer terugkeren bij Zakarin, die aan de oevers van het Lago Serrù nog eens zegevierde in La Corsa Rosa. Op een halve minuut kwam Nieve als tweede over de streep.

Mollema eindigt uiteindelijk vijfde
Mikel Landa eindigde op 1:19 op de derde plek; hij ging in de slotfase nog voorbij aan Bauke Mollema. Ook Richard Carapaz ging nog voorbij aan de Nederlander, die wel naar een mooie vijfde plek reed. Roglič en Nibali kwamen zij aan zij over de finish, op een kleine drie minuten van ritwinnaar Zakarin. Daarmee kropen de verschillen in het algemeen klassement dichtbij elkaar in de eerste échte grote bergproef van de ronde.

Voor López en Yates waren de problemen groter: de Colombiaan verloor ruim vier minuten op Zakarin, de Brit nog eens een minuutje extra.