Tijdens de rustdag verwelkomt WielerFlits een gastcolumnist. Alexander Hangoor is student muziekwetenschap en muziekjournalist. Vanuit een frisse kijk komt hij met een eigen visie op de vele valpartijen tijdens deze Tour.

Elke Formule 1-coureur luistert naar de motor van zijn auto en weet of het veilig is om verder te rijden. Elke lasser hoort aan het geluid dat de lasmachine maakt of de las die hij of zij legt waterdicht is. En elke kok hoort aan het pruttelen in de pan of het eten goed kookt. In veel beroepscategorieën is luisteren de belangrijkste graadmeter. Waarom is dat voor wielrennen niet zo?

Luisteren is de afgelopen decennia veel veranderd door technologische ontwikkelingen. De veronderstelling is dat deze ontwikkelingen vooruitgang brengen. Dat is ook zo, maar het gaat vaak ten koste van ons instinct. Henk Lubberding wees er afgelopen week op. Hij zei: ‘wielrennen is anticiperen op geluid.’ En anticiperen op geluid, kan enkel door te luisteren naar geluid.

Oortjes
Iedere wielrenner heeft tegenwoordig een oortje in dat de gehoorgang afsluit. Als het stil is op de lijn werkt een oortje als een demper voor omgevingsgeluiden; als er wordt gesproken, gaat alle aandacht van de renner naar de stem die hem van informatie voorziet. Geluiden uit de omgeving worden dan gereduceerd tot ‘achtergrondruis’. En doordat deze geluiden achtergrondruis worden gaat de renner niet meer op zijn instinct af en mist hij de voor hem vitale informatie dat omgevingsgeluid biedt.

Flecha
In de tiende etappe van de Tour wordt Juan Antonio Flecha aangereden door een auto, waardoor Johnny Hoogerland in het prikkeldraad beland. Dit voorval gaat waarschijnlijk de boeken in als het grote drama van de Tour van 2011. Maar was Flecha zich ervan bewust dat er een auto naast hem reed? Hoorde hij dat? Of was hij aan het luisteren naar zijn ploegleider via zijn oortje?

De kans bestaat dat Flecha het voorval had kunnen voorkomen. Als hij had geluisterd, had hij misschien gehoord dat het geluid van de auto die naast hem reed een plotselinge verandering onderging. En deze verandering had er voor kunnen zorgen dat hij hierop had kunnen anticiperen. Ik wil hiermee niet de schuld in Flecha’s schoenen schuiven of stellig beweren dat het voorval voorkomen had kunnen worden. Maar er bestaat een kans, ondanks dat ik me bewust ben van de hoge snelheid waarmee het gebeurde, dat de uitkomst anders was geweest.

Blinde fietsers
Er zijn blinde mensen die kunnen fietsen. Aan de hand van klikjes die ze met hun tong maken kunnen ze bijna exact de objecten in hun omgeving bepalen en ontwijken. Net als vleermuizen. Maar in tegenstelling tot vleermuizen moeten mensen meer moeite doen om dit te ontwikkelen. Wat vast staat: ieder mens kan zijn gehoor -informatievoorziening door omgevingsgeluid- trainen. Zelfs de kleinste veranderingen in geluid kunnen door het gehoor worden waargenomen. En een kleine verandering van geluid kan een grote verandering zijn in de handelswijze van een persoon.

Luisteren betekent dat we gebeurtenissen in een omgeving waarnemen door de het geluid dat deze gebeurtenissen produceren. Door te luisteren kunnen we precies bepalen welke gebeurtenissen er plaats vinden, we kunnen de omgeving bepalen en we kunnen daarop anticiperen. Het is een andere informatievoorziening dan de oortjes van wielrenners, maar mijns inziens veel belangrijker. Elke blinde fietser weet dat. Daarom valt een blinde fietser niet en een wielrenner des te vaker.