Materiaalzone 
Fietstoerisme 
Tubeless banden: de nieuwe norm of een gevaar voor het peloton?
Materiaalzone Al jarenlang bestempelen velen tubeless banden als de volgende grote materiaalinnovatie in de wegwielrennerij, na schijfremmen. Die vergelijking lijkt meer en meer op te gaan, want ook rondom de veiligheid van tubeless banden worden nu de nodige vragen gesteld. WielerFlits legt uit waarom de tot nog toe gestage groei van tubeless banden stagneert.
Jarenlang waren tubular banden de standaard in de profsport. Dit is een dichtgenaaide buitenband, die op de velg wordt gelijmd. Het grootste voordeel aan dit type band, is de lage rolweerstand. Maar, met de komst van de tubeless band leken de zogeheten tubes er een concurrent bij te hebben.
Want tubeless banden (een type band dat in feite een soort luchtdichte buitenband is), kennen evengoed een lage rolweerstand, maar met enkele extra voordelen. Zo kan in de tubeless band een speciale vloeistof geplaatst worden die gedurende het rijden kleine gaatjes in de band dicht. Hierdoor wordt de kans op lekrijden verkleind.
Die opmars lijkt nu enigszins te stagneren door verschillende incidenten in wedstrijdverband waarbij een tubeless band van een velg schoot. In enkele gevallen leidde dit zelfs tot valpartijen. Voor sommige ploegen is dit reden om vast te houden aan de traditionele tubes en niet voor de tubeless banden te kiezen.
Losschietende banden
Het zit als volgt. Doordat tubes op de velgen van een wiel gelijmd zijn, blijven deze ook zitten wanneer er lek wordt gereden. Doorfietsen wordt zonder lucht in de band lastig, maar de renner kan in ieder geval veilig tot stilstand komen. Bij het lekrijden met een tubeless band wil het nog wel eens gebeuren dat deze ook van de velg afschiet, waardoor het lastig wordt om controle te houden over de fiets en de losgeslagen band soms zelfs het wiel kan blokkeren.
Een tubeless band die van een velg schoot, het overkwam ook Jay Vine tijdens de Vuelta a España van 2023 – foto: Cor Vos
De boosdoener? Volgens sommige insiders zijn dat hookless velgen. Dit is een bepaald type velg zonder een opstaand randje aan de binnenzijde van de velg die de band op zijn plek houdt. Het voordeel aan een dergelijk ontwerp is dat het enkele grammen gewicht bespaard én de productie van hookless velgen makkelijker is. Het nadeel is dus dat de band in geval van lek, sneller van een velg schiet.
Dat komt mede door de maximale druk van banden op de velg. De velgen moeten worden getest op een maximale bandenspanning van 5 bar (73 PSI). Echter, ook als een band tot maximaal 5 bar wordt opgepompt, kan de druk door bijvoorbeeld een hobbeltje makkelijk daarboven uitkomen. Met alle gevolgen van dien.
Die velgen kunnen daardoor ook al rekenen op de nodige kritiek, onder andere van CPA-voorzitter Adam Hansen. Na de crash van Thomas De Gendt in de UAE Tour, was hij duidelijk tegenover Velo. “Als je kijkt naar beelden van Thomas de Gendt’s fiets, kan je zien dat zijn band eraf kwam, het veiligheidsschuim (een tire liner, red.) tussen zijn vork kwam te zitten en daardoor zijn voorwiel blokkeerde.”
Oud coureur Adam Hansen, tegenwoordig voorzitter van rijdersvakbond CPA is fel tegen hookless velgen – foto: Cor Vos
“Sommige ploegen rijden met hookless velgen. Deze crash is waarom de CPA 100% tegen hookless velgen is. Banden moeten niet van velgen afkomen. […] Dit gaat een keer tot een massale valpartij leiden.”
Ondertussen zou de UCI zelfs een verbod of beperking van hookless velgen onderzoeken, stelt een wielenproducent in gesprek met WielerFlits. Op vragen daarover wilde de UCI niet reageren.
Dit voorjaar zullen we naar alle waarschijnlijkheid verschillende soorten banden zien in koers. Tubeless banden, tubes en wellicht zelfs ‘traditionele’ vouwbanden met binnenbanden. Of tubeless banden daadwerkelijk de standaard gaan worden, blijft dus voorlopig nog de vraag.
En nu we hier met meer kenners/gebruikers zitten, juist uit interesse, hoe ploppen (of hoe zeg je dat juist qua term) jullie de band op de velg want daar heb je een compressor voor nodig (of zo'n bus die je moet volpompen) of zijn er nog methodes?
Ikzelf rij alleen tubeless (hooked velgen) op de MTB, maar heb daar redelijk wat ervaring. Welke pomp/compressor je nodig hebt hangt erg af van de combi velg - velglint - buitenband. Sluit alles mooi strak aan (goed afgewerkte band, glad en voldoende hoog velglint) dan is zelfs een gewone fietspomp genoeg. Zit de band vol met bramen dan is het met mijn (lullig kleine) compressor nog een heel gedoe. Wat erg helpt is een een ventiel waar je de kern uit kunt halen, zodat de luchtstroom de band in, bij de eerste keer oppompen, niet belemmerd wordt.
Voor de discussie, alle combi's van band/binnenband kunnen van de velg lopen als je er lang genoeg mee doorrijdt. In het heetst van de wedstrijd kan dat vermoedelijk maar zo gebeuren. Ook bij een mega-gat op hoge snelheid is de band 100% leeg voor je kans hebt tot stilstand te komen, dan helpen hooked velgen en een lekker strakke buitenband (wat bij (de)montage weer k*t is) wel om wat tijd te hebben om met anderhalf wiel te remmen.
In 5 jaar tijd slechts 1 keer 'gedoe' gehad onderweg: op een roestige spijker gereden, dat was snel opgelost door een plug te steken. Voor de rest nooit lek. Als je merkt dat je regelmatig (veel) druk verliest is je band aan vervanging toe. Bij een duidelijk lek kun je dan vaak ook nog prima de band aan de binnenkant plakken en er terug op doen, kun je met wat geluk nog weken/maanden op doorrijden. Tot zover mijn promopraatje voor tubeless.
Over pluggen, daar durf ik niet op te vertrouwen omdat ik niet zeker ben dat ik de band onderweg met CO2 (of minipomp) weer geplopt krijg. Ik knal er, indien nodig (<<1x/jaar) dus gewoon een binnenbandje in. Grote gaten kun je dan thuis idd aan de binnenkant plakken.
Als een band goed op de velg geplopt zit blijft ie zo zitten, ook zonder lucht er in. Dus als je lek rijdt kan je er prima een plug in doen zonder dat ie opnieuw hoeft te 'seaten', want hij blijft gewoon zitten. Is mijn ervaring in ieder geval, zowel met weg als gravel.
Vroeger kon de gelijmde tube ook van de velg rollen bij heet weer of te hete velgen na het remmen. Bij superlichte draadbanden met latex binnenband wil de band ook wel eens van de velg komen bij een lekke band.
Ik weet vrij zeker dat er op dit moment geen WT ploeg is die nog standaard tube banden gebruikt. Mogelijk dat ze voor Roubaix nog uit de kast komen. Het grootste deel rijdt nu tubeless. Alleen de meeste wielmerken hebben geen hookles velgen, hun velgen zijn daarmee geschikt voor elke band dus ook draadbanden met binnenband.
Ja, de pro-hookless-mensen gooien de voordelen van tubeless en hookless op een hoop - terwijl je inderdaad ook gewoon tubeless kan rijden zonder hookless te rijden. Dus die argumenten moet je niet gaan stelen om hookless te promoten.
Maar de anti-hookless-stemmen moeten het niet enkel op het gewichtsverlies steken.
Voor elke situatie waarbij een aflopend tubeless band bij een hookless-velg een val veroorzaakt (waarbij we er al vanuit gaan dat die band niet zou aflopen bij een normale velg) kan ik een situatie geven waarbij een valpartij veroorzaakt werd door het breken van een normale velg (wat dan misschien niet zou gebeurd zijn als die velg hookless en dus stabieler was), om de knallende shimano-velgen van Jumbo in Roubaix maar niet te noemen.
Tubes kunnen er ook gewoon af schieten, zoals bij Kelderman in de TdF van 2016. Geen enkele band is onfeilbaar. Voordeel van tubes is dat je bij een lekke band makkelijker een stuk kan doorrijden (zie de cross). Voordeel van tubeless is weer dat je minder snel lek rijdt/plat staat.
Hookless velgen zijn inderdaad het 'probleem'. Werken prima voor gravel/cross/mtb met lagere bandendruk, maar ik zou er zelf ook niet mee op de weg fietsen. Rij overigens al jarenlang tubeless op de weg, wil niks anders. 28 of 30mm banden, 4-5 bar en gaan. Heerlijk voor duurritjes, maar ook perfect om mee te koersen.
Het antwoord is: de nieuwe norm in het peloton. Punt.
Vervolgens gaat het over hookless. en daar zit ook nog het onderdeel 'liner' in.
Je hebt binnen tubeless de opkomst van hookless. Bijna alleen maar voordelen. Ze zijn aerodynamischer. Ze zijn lichter én ze zijn goedkoper. Ergo; goed idee.
Het is van 5 bar lijkt rampzalig maar dat is voor tubeless niet zo erg. Sterker nog, dat wordt meer de standaard.
Kan natuurlijk wel voorkomen dat als er (luchtdruk, hobbels, whatever) een drukpunt ontstaat, dan kan het Thomas de Gendt verhaal voorkomen. Let wel op dat dit bij normale banden ook gebeurt. Een band kan losschieten.
Dat is zuur maar komt bij alle banden voor. Bij tubeless komt het voor als je drukpunt echt te hoog wordt (en dat is echt niet al bij 7 bar, veel hoger). Dan loopt je band eraf. In het geval van Thomas de Gendt was dat nog steeds niet het probleem maar liep ook de liner eraf en die blokkeerde de boel.
Nu rijd ik nooit met liners dus daar heb ik weinig verstand van. Laat onverlet dat de titel van dit stuk erg slecht is en de nuance in het geheel verstopt zit.
Tubeless is top. Hookless heeft een nadeel dat steeds minder groot wordt en de vraag is of er uberhaupt een verbod op komt want hookless betekent zonder haak, maar is een haak van 1mm (bestaat) ook hookless of meteen niet meer? Zeg het maar.
Daarnaast rekt het koord in de band een beetje uit als je de band van de velg haalt en weer erop zet wat de limiet nog verder naar beneden haalt (hooked gebruiken een andere draad + je hebt altijd nog de hook).
Probleem in deze is simpelweg het sponsormateriaal. Als het goed is testen (fatsoenlijke) wielfabrikanten de meest voorkomende tubeless banden op hun velgen. Er is voor veel velgen/wielen ook een lijst met compatible en niet compatible/geteste banden. Soms is het zo dat de banden van de bandensponsor niet op die lijst staan en voila... Verder weet ik dat er renners zijn die van hun mechanieker verwachten dat ze de officieel 'non tubeless' variant van de sponsorband toch tubeless willen rijden (tlr banden zijn vaak wat stugger en zwaarder). Die gaan dan wel dicht met de latex, maar klappen door het soepeler karkas ook snel(ler) van de velg. Het is allemaal niet zo moeilijk dat tubeless, maar men moet het gewoon doen zoals het hoort. Sta af en toe versteld van het gepruts in de wegwielrennerij.
Clinchers met latex binnenbanden hebben de laagste rolweerstand.
Het enige voordeel van tubes is dat je ermee door kunt rijden na lek zonder dat ze eraf lopen. Dat is uiteraard niet eenvoudig, maar het lukt redelijk.
1. De limiet voor de bandendruk bij hookless velgen is heel dun en fietspompen zijn niet nauwkeurig. 5 bar is op de ene pomp 4,5 maar op de andere kan het zomaar 5,5 zijn, met alle risico's van dien.
2. De voornaamste reden voor hookless is dat het goedkoper is om te maken. Maar de prijzen gaan natuurlijk niet naar beneden voor de consument.
3. De band/velg combinatie waar De Gendt mee reed valt buiten de nieuwe ETRTO normering. Die is juist aangescherpt om dit soort situaties te beperken/voorkomen.
Aero is geen voordeel voor hookless. Het zeil-effect en de manier waarop de luchtstroom langs de band gaat zijn de belangrijkste factoren. Hooked of hookless maakt niks uit.
Schuldvraag bij defect lijkt ook compleet onduidelijk.
1. verkeerde band
2. verkeerde velg
3. verkeerde montage
4. verkeerde latex
5. verkeerde druk
6. te hard mee gereden
7. te plat door de bocht
8. verkeerd lint, teveel, te weining
9. meerdere factoren