Materiaalzone 
Fietstoerisme 
Hoe kleinere remschijven mogelijk voor een veiliger peloton kunnen zorgen
Materiaalzone Veiligheid in het profpeloton is na een jaar vol schrikbarende valpartijen helaas weer een heet hangijzer. Dat is ook reden genoeg om mogelijke veiligheidsmaatregelen te belichten en dus ook te kijken naar materiaal. Want fietsen zijn steeds sneller, maar kunnen ze ook veiliger? WielerFlits legt de rol van remschijven onder de loep.
Met veel bombarie maakten remschijven een paar jaar geleden hun intrede in het profpeloton. Sommige ploegen konden niet wachten om de uit het mountainbiken en veldrijden overgewaaide techniek te gebruiken, terwijl andere ploegen geruime tijd wachtten, tot ze overtuigd waren van het nut van remschijven.
Alhoewel de schijfrem ondertussen gemeengoed is – en vrijwel niemand er meer vanaf lijkt te willen – gaan er de laatste tijd in het peloton wel stemmen op om te kijken of kleinere remschijven wellicht voor verbeterde veiligheid kunnen zorgen. Dat klinkt in eerste instantie wellicht niet logisch, maar er is wel degelijk een mogelijkheid dat minder krachtige remmen de kans op ernstige valpartijen zouden kunnen verminderen. We leggen uit waarom.
foto: Joris Knapen
Schijfremmen werken met twee remblokjes die op een schijf drukken en daarmee de fiets vertragen. Zowel het soort remblokjes als de remschijven maken uit, waarbij onder meer de materialen bepalen hoe goed de remkracht van de remmen is. Een andere factor die daaraan bijdraagt, is de diameter van de remschijf.
Remschijven voor racefietsen, gravelfietsen en mountainbikes zijn er in verschillende maten, waarbij diameters van 140 tot 220 millimeter gangbaar zijn. Vrijwel alle racefietsen worden afgemonteerd met remschijven met een diameter van 140 tot 160. Voor sommige enduro- of downhill-mountainbikes worden dan weer veel grotere schijven gebruikt, met een diameter tot 220 millimeter.
Dat laatste heeft met remkracht te maken: een grotere remschijf heeft op papier meer remkracht. Dat komt allereerst doordat het punt waarom geremd wordt verder van de as van het wiel zit en er sprake is van een grotere hefboom, wat ook de kracht van de rem vergroot. Daarnaast kunnen grotere remschijven meer hitte afvoeren. Door de frictie die bij het remmen ontstaat, kan oververhitting ontstaan en neemt de remkracht van de schijf af. Grotere remschijven verhitten minder snel en behouden dus langer hun remkracht.
Veel racefietsen hebben aan de voorzijde een 160mm remschijf, en aan de achterzijde een 140mm remschijf, zoals de Canyon Aeroad van onder meer Mathieu van der Poel – foto: Canyon
Die betere remkracht van remschijven heeft als gevolg dat coureurs later kunnen remmen; ze kunnen immers sneller tot stilstand komen. Nu gaan er juist stemmen op om kleinere schijven tot standaard te maken, zodat er eerder geremd moet worden en er ook met minder snelheid op knelpunten in de koers afgereden wordt. Dat zou wellicht niet gelijk de kans op valpartijen verminderen, maar wel voor minder ernstige afloop van valpartijen kunnen zorgen. Daarbij wordt uiteraard wel gerekend op enig zelfregulerend vermogen van het profpeloton.
Los van het exacte formaat van de diameter, valt er ook wat te zeggen voor standaardisering van één diameter schijfrem. Als alle coureurs min of meer dezelfde remkracht hebben, wordt het remgedrag van het peloton in een hoop situaties gelijker en meer voorspelbaar. Dat zou kunnen zorgen voor een kleinere kans op valpartijen door coureurs die bijvoorbeeld te laat remmen.
Het maximale remvermogen van de fiets wordt bepaald door de hoeveelheid grip die de banden met het wegdek hebben. Je kan met een velgrem fiets net zo snel stilstaan als met een schijfremfiets. Ten minste als je op de velgremfiets je remkracht zo weet te doseren dat je op de grens zit van net niet blokkeren. Dit doseren is met schijfremmen door de voordelen van hydrauliek veel makkelijker. Waardoor het makkelijker is om hard te remmen zonder je wielen te blokkeren. Je hebt er ook een stuk minder kracht in je handen voor nodig.
De toename van het remvermogen van het peloton is waarschijnlijk eerder toe te schrijven aan de sterk verbeterde en bredere tubeless banden. Hierdoor is het contactoppervlak en dus de maximale grip sterk vergroot tov een aantal jaar geleden en hierdoor is de maximale remkracht die kan worden overgebracht veel groter. In combinatie met betere modulatie met schijfremmen uiteraard.
Verder wordt er hier compleet voorbijgegaan aan een van de belangrijkste functies van remschijven. Namelijk het opslaan en weer afgeven van de warmte. Tijdens het remmen wordt de kinetische energie van de fietser omgezet in gigantisch veel warmte. Een kleinere schijf kan simpelweg minder warmte absorberen en heeft ook minder oppervlak om dit weer af te geven aan de lucht. Kleinere remschijven zullen hierdoor sneller oververhit raken wat zal resulteren in een levensgevaarlijk verlies van remkracht. Een nog kleinere schijf voor op racefietsen ontwikkelen is simpelweg onverantwoord. En voor de wat zwaardere amateur fietsers die langzamer afdalen en dus meer en soms slepend remmen zou 180/160 niet eens een gekke combi zijn.
De voornaamste reden om een grotere remschijf te gebruiken is dan ook het vergroten van de capaciteit voor die warmte opname en afgifte en juist niet het vergroten van de maximale remkracht. Je maximale remkracht is immers toch gelimiteerd door de grip van je banden. Echter heb je wel het gevoel van meer kracht omdat voor dezelfde remkracht je vingers minder werk hoeven te doen.
Dus op een veeleisende mtb downhill waar je veel en vaak hard zal moeten remmen is het verstandig een 220 schijf te gebruiken, enerzijds om je handen te ontzien, want je hoeft minder hard te knijpen, maar belangrijker om te zorgen dat je remmen niet koken als je beneden bent. Echter levert die 220 schijf je geen kortere remweg op tov een 140 schijf in een noodstop.
Over een aantal jaar zullen ook ABS systemen op racefietsen hun intrede doen. Het is tegenwoordig op sommige speed pedelecs al mogelijk.
Er zijn gewoon te veel variabelen bij remmen (naast het materiaal van schijven en blokken, banden, slijtage, verschillende merken enz.). En ook:
- hoe betrek je het gewicht van de rijder hierin? Zwaardere renners worden met kleinere schijven mogelijk benadeeld.
- de zwaarste valpartijen hebben niets met de remkracht te maken. Bij de valpartij in DDV wilden ze alleen naar sneller en sneller totdat ze in elkaar haakten.
- remmen is een skill. Door in theorie zwakkere remmen voor te schrijven, ga je de verschillen in skills verder uitvergroten. Degenen met ballen blijven even goed de grens opzoeken, maar de foutmarge wordt dan wel kleiner.
- hoe ga je om met snelle lange afdalingen, het warmer worden van de remmen en mogelijke fading van de remkracht?
In mijn optiek is dit geen oplossing, maar ik word natuurlijk graag overtuigd van mijn ongelijk. Minder valpartijen wil iedereen.
De maximale remkracht heeft maar zelden te maken met het warm worden van de schijven. Je zult wel sneller fading krijgen met een kleinere schijf, dat maakt het misschien nog wel gevaarlijker in de langere afdalingen. En ook met een 140mm schijf sla je over de kop als je ondoordacht vol in de voorrem knijpt.
Sowieso: meestal knikkeren renners elkaar onderuit door het aanraken van een achterwiel, onzinnige inhaalacties etc. Daar gaat de grootte van de schijf niets aan wijzigen.
Goed om alvast de discussie te starten, Ties.
Correct me when i'm wrong !!!!
Als je de remweg van racefietsen gelijk wilt krijgen moet je zorgen dat alle banden even breed zijn en dat alle wielrenners even zwaar zijn. Matje heeft een stuk meer theoretische remweg dan Lenny Martinez zeg maar.
Is het zo dat sinds de introductie van remschijven vaker of meer ernstig gevallen wordt? En komt dit doordat renners "later remmen"? Vallen renners vaker in de fase dat er daadwerkelijk geremd wordt?
De twee grote valpartijen van dit jaar (DDV en Baskenland) vonden niet plaats tijdens het abrupt remmen toch?
Ook graag stoppen met die achterlijke verzetten en meetrappen met +80.
Om maar niet te spreken van de oortjes waar schreeuwerige ploegleiders hun pensioen mee goed maken.
A. Bij grotere remschijven gaan alleen je wielen blokkeren. Als je heel laat remt, zou de rem dat wel trekken maar je banden niet. Dus glij je dan alsnog het ravijn in.
B. Racefietsen hebben al kleine remschijven. Logisch, want zoveel kracht is er niet nodig.