Scherprechter in de Giro: Fedaia’s fascinerende finale
foto: Shutterstock

Scherprechter in de Giro: Fedaia’s fascinerende finale

Loof- en naaldbos, groene bergweiden en daar bovenuit machtige kalksteenformaties met grillige wanden, kloven en sterk geërodeerde pieken: bergketen Dolomieten is woest aantrekkelijk. De voorlaatste Giro-etappe liep dit jaar het centrale deel met finish op de Passo di Fedaia. In 2021 werd de klim nog geschrapt door noodweer, dit jaar was de spectaculaire slotklim het decor van een eclatante strjd. Zelfs profs vrezen deze aankomst, dus hoog op must-do-lijstjes van sportieve fietsers!

Malga Ciapela (1.460 meter), juni 1995: voor me ligt het restant van één van de lastigste finales in de Dolomieten. Malga Ciapela is een wielerbegrip geworden: direct na het dorpje gaat het bijna drie kilometer vrijwel rechtdoor steil bergop met aanhoudend boven de 10% en 18% als piek. Daarna stijgen de resterende kilometers ook met 10-15%. Bergaf dalen profs en waaghalzen hier met snelheden boven de 100 kilometer per uur!

Passo Fedaia, Caprile, Italy

• Distance: 12.6 km, Elevation: 965 m, Avg. Grade: 7.9 %

Vanuit Corvara daalde ik na de Passo di Campolongo (1.875 m) tot Caprile (995 m) in Val Cordevole. Met kraakhelder weer en prachtige uitzichten op het omringende berglandschap moet ik, de Fedaia in gedachten, mijzelf intomen: ‘sparen, sparen’ is het mantra. Bij Caprile fiets ik over de goed onderhouden SP641 het stille, ruige Val Pettorina in. Voor Rocca Piétore en Bosco Verde volgen de eerste speldenprikjes tot 10%. Hogerop slingert de klim langs Sottoguda (1245 m) en na een tunnel bereik ik Malga Ciapela. De lichtere westflank beklom ik al vaker, maar resultaten uit het verleden geen garantie. Hoe verteer ik zo de vuurproef van 5,4 kilometer met 11,2% gemiddeld?

Eerste aankomst op de Passo di Fedaia?
Malga Ciapela, 28 mei 2022: wat speelt in de hoofden van het resterende handjevol aanvaller(s), een tegenvallende topper met laatste winstkans? De ultieme klimmer? Het blijft suspense: na maandenlange voorbereidingen en drie weken koers volgt in de slotweek de definitieve ontknoping. Een mix van verwachtingen, tactiek, herstelvermogen, individuele en ploegbelangen.

foto: Cor Vos

De Giro passeerde hier al vijftien keer, de primeur was in 1970. Twaalf Italianen, twee Colombianen en Johan van der Velde (1987) bereikten als eerste de pas. En in 2022 krijgen kanshebbers een buitenkansje om opnieuw als eerste bergop te finishen.

Opnieuw? Ja, in 2008 eindigde de etappe ook bovenop en won Emanuele Sella. Zijn zeer succesvolle Giro – winnaar drie bergetappes, bergtrui, overall strijdvaardigste – ging maanden later uit de boeken: positief op CERA bij een out-of-competition controle. Hij bekende en werd voor één jaar geschorst. Zo belandde de Fedaia weer in de herkansing.

Door het hart van de Dolomieten
De derde vijf-sterren bergetappe van de Giro 2022, 167 kilometer en 4.490 hoogtemeters, startte op zaterdag 28 mei. Het fotogenieke bergdecor scoort eveneens cinque stelle: hier fietsen laat een onuitwisbare indruk achter. De omgeving van startplaats Belluno werd in 2018 ook getroffen door storm Adrian: de eeuwenoude bossen, deels gebruikt voor de vioolbouw, werden zwaar beschadigd. Na een aanloopje gaat de route door het Parco Dolomiti Bellunesi naar Cencenighe in Val Cordevole met de dominerende Monte Civetta (3.220 m).

foto: Shutterstock

Via de Passo San Pellegrino liep het parcours naar het populaire Val di Fassa met bergformaties Latemar en Catinaccio. Over de Grande Strade delle Dolomiti richting Canazei, maar vooral op de klassieker Passo Pordoi (2.239 m, Cima Coppi 2022), opent zich het uitzicht op de machtige Sellagroep. Na de Pordoi daalden de renners in dertig kilometer af naar Caprile. De Fedaia ligt aan de voet van het hoogste Dolomietenmassief Marmolada (3.342 m) met zeven toppen boven drieduizend meter. De hoogste, Punta Penia, werd in 1864 beklommen.

Wereldoorlogen
Beklimmingen van de buitencategorie verleiden media tot ronkende koppen: het beest of monster, het aanstaande gevecht, de hel, strijd of zelfs oorlog tussen topfavorieten en -ploegen. Dat sportieve competitie geen militaire krachtmeting is, zie je in Museo Marmolada Grande Guerra 3000 m. Het hoogste museum (2.950 m) van Europa werd in 2015 gerestaureerd. De grens tussen het Italiaanse en Oostenrijks-Hongaarse front in de Eerste Wereldoorlog liep over de Marmolada. In de gletsjer bevond zich een stad waar driehonderd manschappen in kilometerslange ijsgangen verbleven, voorzien van nu als primitief ervaren materialen, kleding en voorzieningen. Er vielen, naast oorlogsslachtoffers, honderden doden door lawines. Zowel informatief als afschrikwekkend, dapper en hartverscheurend, creatief en onbarmhartig. Toegang via de Marmolada-kabelbaan.

Als je eenmaal de haarspelden hebt bereikt, is de ellende voorbij en komt de top binnen bereik – foto: Shutterstock

Klapstuk Fedaia
Malga Ciapela, juni 1995: gestaag stijg ik op de drie recht doorlopende kilometers met 11,5%. Vergelijkbaar met drie keer de Stockeu achter elkaar. Ondanks zo goed mogelijk doseren op 30×23 is het zwaar. Ook mentaal, want hierna volgen nóg twee Stockeus. Daar geven een tiental bochten en het steeds fraaiere uitzicht op de Marmolada iets verlichting. Na de top – nu bij een skitunneltje en achtergelegen Rifugio Fedaia – fiets ik op een hoogvlakte met een natuurlijk meertje en langs het grote toermalijnkleurige stuwmeer aan de voet van de Marmolada. Door drie galerijtunnels fiets ik naar de westelijke top, waar je over de stuwdam (in de film Ocean’s 13) naar de kabelbaan, bar en (camper)parkeerplaats aan de overzijde kunt rijden.

Aan de westkant ligt de Rifugio Castiglione Marmolada, vernoemd naar de jurist, alpinist en auteur van berggidsen. Als verzetsstrijder begeleidde hij in de Tweede Wereldoorlog twee joden en politieke vluchtelingen over de passen, maar stierf na een vlucht onfortuinlijk in de bergen.

De stuwdam en het meer kenmerken de klim. Hier kwam de etappe in de Giro aan – foto: Shutterstock

Op het terras geniet ik van het panorama op de Marmolada en herstel van de adembenemende slotkilometers. In de Giro was het uiteindelijk Alessandro Covi die 27 jaar later deze Fedaia-aankomst op zijn palmares bij mocht schrijven. Spettacolo!

Om te reageren moet je ingelogd zijn.